ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (Securities and Exchange Commission), Alexion Pharmaceuticals isimli ilaç şirketinin Sağlık Bakanlığı yöneticilerine rüşvet verdiğine dair ayrıntılı komisyon kararını açıklamasının ardından çok sayıda sorunun yanıtı aranıyor.

Uluslararası Şeffaflık Derneği’nin açıkladığı komisyon kararı belgelerine göre Alexion Pharmaceuticals Şirketi, ABD’de Rüşvetin Önlenmesi ve Yabancı Ülkelerde Yolsuzluk Uygulamaları Kanunu (FCPA) uyarınca 21 milyon dolar para cezasına çarptırdı. Belgelerde ise eski AKP’li Sağlık Bakanları Recep Akdağ ile Mehmet Müezzinoğlu dönemlerini kapsayan “2010–2015 yılları arasında Alexion Türkiye şubesinin, Soliris marka ilaç hakkında düzenlemelerin yapılabilmesi için Sağlık Bakanlığı yetkililerine 1.3 milyon dolar değerinde rüşvet verdiği” belirtildi.

Belgelere göre, ABD’li ilaç şirketi Sağlık Bakanlığı’nın ilgili komisyonlarındaki temsilcilerine, rüşvet olarak nakit para, hediye ve tatil gibi biçimlerde rüşvet dağıttı. Şirket, bunun yanı sıra 2012–2015 yılları arasında komisyon temsilcilerine 100 bin doların üzerinde usulsüz ödeme de yaptı.

Açıklanan belgelere göre, bu ödemeler karşılığında gerekli onay ve düzenlemelerin çıkması ve ilacın piyasada yaygınlaşması ile şirketin Türkiye’de 6.6 milyon dolardan fazla haksız kazanç elde ettiği hesaplanıyor. Rüşvet karşılığı şirketin yalnızca onayların çıkmasıyla değil, aynı zamanda düzenlemelere dair gizli bilgilere erişerek de avantaj sağladığı belirtiliyor.

“Bu rüşvet olayının Türkiye ayağı neden araştırılmıyor?” diye soran CHP İstanbul Milletvekili Doktor Ali Şeker, BirGün’e konuştu. Şeker, şu ifadeleri kullandı: “ABD’de bu rüşvet meselesi kabul edildiğine ve ceza kesildiğine göre bunun Türkiye ayağında neler olduğunun araştırılıp ona göre yaptırımların uygulanması ve tekrarının önlenmesine yönelik bir çalışma yapılması gerekiyor. Ayrıca, manipülatif ilaç kullanımlarına yönelik önleyici tedbirlerin de alınması gerekiyor. Bununla ilgili bir araştırma yapılıp suiistimale yönelik bulguların tespit edilip önlenmesi gerekir ve öncelik şirketlerin kazancı değil hastaların sağlıdır.”

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konseyi Başkanı Sinan Adıyaman, “Bir ABD’li bir ilaç firmasının ABD’de yapılan soruşturmaya göre Sağlık Bakanlığı’na rüşvet dağıtmış gibi görünüyor ve Sağlık Bakanlığı’nın bunu araştırması gerekiyor” diye konuştu. Suçlamanın çok ciddi olduğunu savunan Adıyaman, “Kanunlara göre rüşvet suçtur. Rüşvet aldığı söylenen komisyon üyelerinin mal varlıkları incelenmeli veya ABD’nde bilgi istenmelidir. Zaman zaman bu tür konularda duyumlar alıyoruz ama bunların ispatlanması gerekiyor” dedi.

“ABD hükümeti böyle olayları kendi ülkesinde işlenmiş gibi cezalandırır” diyen Uluslararası Şeffaflık Derneği Başkanı Oya Özarslan, şunları dile getirdi: “ABD’nin ilaç şirketi ceza verdiği kanun bizde de var aslında. Yani Türkiyeli bir şirket ihaleye fesat karıştırsa Türkiye’nin de şirketleri yargılaması gerekiyor ama bunu örneğini şu ana kadar göremedik. Bu aslında bizim ülkemizdeki bir olayı ABD’nin uzaktan daha iyi takip ederek kendi ülkesinde cezalandırdığını da gösteriyor. Türkiye’de bu konuyla ilgili bir soruşturma var mı, bilemiyoruz. Dava açılmış olsa sanırım haberimiz olurdu. Bu meselenin soruşturulması ve sorumluların cezasız kalmaması gerekiyor.”

İYİ Parti Genel Başkan Yardımcısı ve İzmir Milletvekili Aytun Çıray, rüşvet skandalına ilişkin Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’ya soru önergesi verdi. Çıray, önergesinde şunları sordu:

¦ Bakanlığınızda rüşvet verildiği ilgili firma tarafından da kabul edildiğine göre bu konuda soruşturma başlatmayı düşünüyor musunuz?

¦ Alexion firmasının Sağlık Bakanlığı ile ilgili danışmanının kim olduğunu ve kimlerle ilişki kurduğunu bulup kamuoyuna bilgi verecek misiniz?