ARİF ASALIOĞLU

Ukrayna topraklarında yaklaşık 1300 kilometrelik alanda 500 gündür devam eden savaş yoğun çatışmalara ve büyük kayıplara dönüştü. Rus ordusunun/istihbaratının yanlış bir plan ve hesap hatası yaptığı uzmanların ortak kanaati. 

Bütün Slav halkları arasındaki birlik ve Moskova Patrikhanesi merkezli Ortodoks kiliseleri dayanışması çok zarar gördü. Kremlin, her alanda ülke gelişimini Asya’ya yöneltti. 

Ukrayna tarafının ise önce baharda beklenilen sonra yaz ayları başında denilen taarruzu pek sonuç vermiş gözükmüyor. Tarafların artık cephelerde aldığı mesafeler çok küçülmüş vaziyette. 

Başlangıçta üç-beş gün olarak planlanmış “operasyon” ne yazık ki bütün dünyaya ve özellikle Ukrayna’ya ağır bedel ödetti. Bu savaşın bir etkisi olarak küresel bazda güvenlik ve ekonomi dengeleri ciddi sarsıntı geçirdi. 20 milyona varan ve bütün dünyaya yayılmış göçler söz konusu. Okullar, hastaneler, binalar, fabrikalar ve önemli olan her şey vuruldu. Şehirler haritadan silindi. İçinde olduğumuz yüzyılın en büyük trajedileri yaşanıyor. 

Rusya, Batı tarafından dışlandı ve eşi benzeri görülmemiş çapta yaptırımlara maruz kaldı. Rusya ile Batı arasında soğuk savaş yıllarına geri dönüldü. Çok tekrar ettiğim bir ifadeyle Doğu ve Batı iki ayrı blok olarak ivmesi artan gerilimler yaşıyor.

Böyle bir savaşta olmanın sebepleri ilk haftalar, eleştirel düşünme yeteneğini koruyan Rus entelektüelleri tarafından kritik edildi. Belli seviyede sokak gösterilerine yansıdı. Ancak ordunun almış olduğu kararlarda hiçbir değişiklik gözlemlenmedi. Zamanla, bir bütün olarak medya ve devletin bürokrasi söylemi, kitleleri ikna etti. Rus halkının "kolektif bilinçaltı” canlandı ve sonunda bilincin tam kontrolünü ele geçiren arkaik yapılarını harekete geçirdi. Bu aşamada Batı ve NATO anti söylemleri devreye girdi.  

Daha önce vurguladığımız gibi, Rusların tarihten beri, genel manada tutucu ve devletçi yaklaşımları tekrar devreye girdi. Herhangi bir siyasi ve ekonomik çatışmanın, özellikle ABD, Batı ve NATO ülkeleri tarafından geleneksel olarak temsil edilen ortak bir “düşman” söz konusu olmasından yönetim ve Rus halk birleşti. 

En başta Rusya'nın hedefinin Ukrayna'nın NATO üyeliği tehdidini ortadan kaldırmaktan ibaret olduğunu hatırlatmak isterim. Fakat bu çoktan aşıldı. De facto Rusya, Ukrayna toprakları üzerinde NATO ile savaşıyor. Ve hatta şimdi Rusya sınırlarında başka NATO üyesi ülkeler ortaya çıktı. Yani Rusya’nın söylemleri, başka bir ifadeyle, kırmızı çizgileri aşıldı.

Aylar süren hazırlığın ardından geçen ay başında Ukrayna’nın başlattığı karşı saldırının beklenen başarıyı vermemesi ve Ukrayna ordusuna büyük kayıplara neden olması, Kiev’de yeni bir hamle değişikliği getirdi. 

Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Sekreteri Aleksey Danilov, "Artık asıl görev cephede ilerlemek değil, düşmanın insan gücünün ve ekipmanın maksimum düzeyde imha edilmesi olacak" dedi. Bu açıklamayı yorumlayan uzmanlar, Ukrayna’nın Batı’dan aldığı uzun menzilli füzeler ve İHA’larla cephe gerisindeki Rus birliklerini hedef alacağı yorumu yapıyor.

Bu strateji aslında bir kaç aydan beri fark ediliyor. Ukrayna sınırına yakın Rus şehirlerine yani cephe gerisine gönderdiği İHA’ların sayısı arttı ve etkili de olmaya başladı. Bunların bazıları Moskova’nın merkez caddelerinden Profsayuzna’ya kadar ulaştı. Kırım, Berdyansk, Belgorad ve Rostov bu şekilde vurulan başka şehirler. 

En son geçen hafta yine Moskova yakınlarında Vnukova havaalanına çok az mesafede dört İHA düşürüldü. Federal Hava Taşımacılık Ajansı, İHA’ların Vnukovo havalimanına 5 kilometre uzaklıkta bir yerleşim yerine düşürülmesi nedeniyle, havalimanına uçakların geliş ve gidişiyle ilgili kısıtlamaların getirildiğini duyurdu. Uçaklar Domodedovo ve Şeremetyevo havalimanına yönlendirildi.

Ukrayna Savunma Bakan Yardımcısı Hanna Malyar, cephe hattının çok ısındığını, çatışmaların karmaşık bir görünüm arzettiğini açıkladı. Bakan Yardımcısı, Ukrayna birliklerinin farklı cephelerde ve özellikle Bahmut, Berdyansk, Zaporojye ve Melitopol güzergahlarında ilerlemeye çalıştığını ancak Rus birliklerinin cephe hattının dört bir yanında direndiğini söyledi. 

Malyar, Ukrayna ordusunun yavaş ilerlediği eleştirilerine yanıt olarak, taarruz sonuçlarını "yalnızca katedilen kilometrelerle" ölçmenin gerekli olmadığını, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin eylemlerinin başarılı sayılması için "çok daha fazla" kriter olduğunu belirtti.

Ukrayna'nın karşı saldırısının beklenenden daha yavaş ilerlediğini kabul edenlerden birisi de ABD Genelkurmay Başkanı General Mark Milley. Aynı şekilde taarruzun analistlerin ve bilgisayar simülasyonlarının öngördüğünden daha yavaş ilerlediğini fakat bu tonda birkaç hafta daha devam edeceklerini, yoksa çok kanlı olacağını söyledi.

The Wall Street Journal, ABD yönetiminin, Ukrayna’nın cephe gerisini vurarak Rusya karşısında üstünlük kazanması adına Kiev’in uzun süredir talep ettiği ATACMS füze sistemini tedarik etmeye çok yakın olduğunu yazdı. Ukrayna'ya daha önce verilen HIMARS platformları üzerinden ateşlenen ATACMS hassas güdüm füzeleri 310 km mesafedeki hedefleri 1 metrelik hata payıyla vurabiliyor. Öte yandan Politico dergisi Ukrayna'nın talep ettiği misket bombalarını da bir sonraki pakette alma şansının yüksek olduğunu yazdı.

Ukrayna silahlı kuvvetleri tarafından yapılan açıklamalara göre, Temmuz ayının ilk yarısında, nereden olacağı belirtilmeyen büyük bir saldırıya hazırlanılıyor. Yapılan ülke geneli seferberliğin ardından Ukrayna, büyük çaplı askeri operasyonları yürütmek için yeterli sayıda askeri personel topladı. 

Verilere göre, mevcut teknik araçlar ve cephanelik, yeni ve güçlü bir saldırı döngüsü sağlama konusunda yeterli. Bu konuda Rus yetkililer de, yaklaşık bir aydır cephenin farklı sektörlerinde yürütülen geniş çaplı saldırıların ilerleyen günlerde büyük bir taarruza dönüşebileceği yorumunu yapıyor.

Rusya içinde Wagner isyanı ve bazı gelişmeler ise Ukraynalı askerlerin motivasyon ve tansiyonuna katkı sağladı. Her hangi bir çözülmenin yaşanmadığı Ukrayna ordusunun, büyük bir konsantrasyon ve ciddiyetle olası büyük bir saldırıya hazırlandığı yorumlarını güçlendiriyor. 

Rusya Savunma Bakanlığı Sözcüsü İgor Konaşenkov, Ukrayna ordusunun Donetsk, Krasnıy Liman ve Güney Donetsk cephelerinde taarruz girişimlerine devam ettiğini söyledi. Son günlerde sadece Donetsk cephesinde Ukrayna ordusunun 11, Krasnıy Liman cephesinde 3, Kupyansk cephesinde ise iki saldırısı gerçekleşti.

Herson bölgesinde şiddetli çatışmaların olduğu gelen haberler arasında. Ayrıca Ukrayna ordusu, Herson’u Kırım’a bağlayan köprüleri vurdu. Çongar Köprüsü'nde araç trafiği durduruldu ve Kırım’ın kuzeyindeki Armyansk ve Perekop geçiş noktalarına kaydırıldı. Rus uzmanlar, Çongar Köprüsü, saldırıdan önce Herson ile Kırım arasındaki sivil ve askeri araç trafiğinin yüzde 70'ini karşıladığına dikkat çekiyor.

Ukrayna’nın, Herson’u Kırım’a bağlayan köprüleri vurmasının ardından, Putin, güvenlik konseyini toplayarak önceden duyurulmamış acil bir toplantı yaptı. Normal programında Putin, Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeleriyle cuma günleri görüşüyor. Ancak Putin’in Kiev’in saldırıları sonrası acil olarak konseyin tüm güvenlik kanadı yetkililerini toplayarak son gelişmeleri ve alınacak önlemleri görüştü.

Rusya, kayıpları azaltmak için kara askerlerinin katıldığı taarruzları minumuma indirdi. Kremlin yönetimi, iç kamuoyunu savaşın uzun süreli devam etmesi yönünde hazırlıyor. Gerekçe ise “Batı’nın yardımı ve Ukrayna’nın direnci sonsuza kadar devam etmeyecek’’ açıklaması. 

Bu arada Rusya, silahlı kuvvetlerini ve özellikle nükleer füze birliklerini daha da güçlendiriyor. Silahlı kuvvetlerindeki kapsamlı iyileştirme çalışmalarının devam ettiğini belirten Devlet Başkanı Putin, Rusya'nın askeri güvenliği ve küresel istikrarın temel garantisi olan nükleer üçlünün gelişimine dikkat çekti.

Sarmat sistemlerinin yeni ağır füzelerle donatılmış bir şekilde muharebe nöbetine başlayacaklarını söyleyen Putin, Rus Stratejik Füze Kuvvetleri birliklerinin yaklaşık yarısının Yars kıtalararası balistik füze sistemleri ile donatıldığını belirtti. Rus askeri akademi mezunlarıyla bir araya gelen Putin, son model zırhlı araçların, taarruz ve hava savunmasına yönelik sistemlerinin geliştirilmeye devam edileceğini, donanımlı insansız hava araçlarının orduya teslimatlarına devam edeceklerini ve üretimlerini hızlandıracaklarını vurguladı. 

Rus Lider, yakın gelecekte yeni bir ağır füzeye sahip Sarmat Roket fırlatıcılarının da savaş görevini üstleneceğini ve birliklere teslim edilmeye başlanacağını belirtti. “Planlara tam uygun olarak, stratejik nükleer kuvvetlerinin havacılık ve deniz bileşenlerinin mühimmatları yenileniyor. 

Böylece, yeni Borei-A projesinin ana denizaltısı donanmada görevlendirildi. Ocak 2023'te Amiral Gorshkov firkateyni muharebe görevine girdi. En yeni Zirkon hipersonik füzelerle donatılmış, uzak deniz ve okyanus bölgelerindeki hedeflere ulaşmak için tasarlandı" ifadelerini kullandı.

Başka bir nükleer silah vurgusu yapan ise Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dmitriy Medvedev oldu. Parlamento gazetesi için kaleme aldığı makalede, dünyadaki mevcut durumun Küba krizinden daha tehlikeli olduğuna dikkat çekti ve Batı ile diğer tüm ülkelerin karşı karşıya gelmesinin, insanlığı üçüncü dünya savaşının eşiğine getirdiğini belirtti. 

Üçüncü dünya savaşının çıkması halinde kimseye zafer ve refah getirmeyeceğine vurgu yapan Medvedev, böylesi bir dünya savaşı durumunda nükleer kış, salgın hastalıklar ve kıtlık yaşanacak’’ dedi.

Sonuç olarak, Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşta 500 gün geride kaldı. Bu sürenin ardından devasa bir enkaz, binlerce ölü ve ekonomi, enerji, güvenlik gibi etkilerinden dolayı küresel krize dönüştü. Özellikle NATO ve ABD’nin Ukrayna ile ortak strateji üretmeleri sonucu Rusya ile demir perdeli yıllara geri dönüldü. Savaşın en tehlikeli yönü ise halen farklı coğrafyalara yayılma risklerini barındırıyor olması.