Tüm dünyada cerrahlar ameliyatta müzik dinliyor. Bunun hem cerrah hem de hasta açısından rahatlatıcı etkisi olduğu biliniyor. Türk doktorların favorisi klasik müzik ve caz... Onların faklı bir dünyası var. Ameliyathaneye girdikleri andan itibaren yalnızca jargonları değil tüm hareketleri ve öncelikleri değişiyor. Belki de bu yüzden müzik, onlar için bambaşka bir şey ifade ediyor. Cerrahlar ameliyat masasının başına geçtiklerinde sakin kalabilmek ve işlerini en iyi şekilde yapabilmek için müzik dinliyor. Bu bazen doğa sesleri içeren bir CD, bazen caz, bazen de klasik müzik oluyor. Yerli müzisyenlerden ise favori Sezen Aksu... Ancak Eminem, Jennifer Lopez ve Metallica dinleyen cerrahlar da bulunuyor. Hatta bazılarının İbrahim Tatlıses dinlemek istediği ama ekipten veto aldıkları konuşuluyor. "Ben ameliyatta müzik dinleyen doktor istemem" diyebilirsiniz. Ancak ameliyathanede müzik dinlemeleri doktorların etrafta dans ederek dolaşması anlamına gelmiyor. Araştırmalar, ameliyat sırasında istediği müziği dinleyen doktorların stres seviyesinin azaldığını ve bu doktorların daha iyi sonuçlar aldığını gösteriyor. Mahkemede delil sayılıyordu Aslında ameliyathanede müzik dinlemek ne dünyada ne de Türkiye'de yeni bir alışkanlık değil. Türkiye'nin en önemli kanser uzmanı ve cerrahlarından rahmetli Profesör Hüsnü Göksel'in daha 1970'li yıllarda ameliyata radyo getirdiği biliniyor. ABD'de ameliyat sırasında müzik dinlenmesiyle ilgili araştırmaların tarihi ise 1950'li yıllara kadar dayanıyor. Ancak bu ritüelin halk tarafından tanınması ve kabul görmesi oldukça yeni... Öyle ki 1985 yılında bile, Kanada' da mahkemelik olan bir doktora "Ameliyatta radyo (klasik müzik) dinliyormuş" diye saldırılabiliyordu. Üstelik bu suçlamalar gazete manşetleriyle kalmıyor, müzik dinlenmesi mahkemede de delil olarak kullanılıyordu. Ameliyathanede müzik dinlenmesiyle ilgili olumlu haberlerin ve araştırmaların yayınlanması ise 1990'h yılları buldu. Televizyon sayesinde Halkın bu alışkanlığı tanımasında ve kabullenmesinde en büyük rolü televizyon oynadı. ER (Acil Servis) dizisiyle birlikte 1994 yılından itibaren Doktor Doug Ross (George Clooney), Doktor Mark Greene (Anthony Edwards) ve Doktor John Carter'ı (Noah Wyle) hem acil serviste hem de ameliyathanede defalarca müzik dinlerken, şarkı söylerken, hatta birbirlerinin fotoğrafını çekerken izledik. Daha sonra dünyaca ünlü doktor Mehmet Öz, farklı röportajlarında ameliyat sırasında sufi müziği dinlediğini söyledi. Tüm bunları ameliyat sırasında müzik dinlemekle ilgili çeşitli haberler izledi. ARAŞTIRMALAR NE DİYOR? Gerginliği azaltıyor ABD'deki Buffalo Üniversitesi'nin 1994 yılında yaptığı araştırmaya göre ameliyat sırasında müzik dinlemek cerrahların stresini azaltıyor ve başarısını artırıyor. Ancak yalnızca cerrahların kendi seçtiği müzik bu etkiyi gösteriyor. Araştırmacıların seçtiği müziği dinleyen cerrahların performansında herhangi bir değişiklik görülmedi. Narkoz ihtiyacı azalıyor Yale Üniversitesi'nin 2005 yılında yaptığı araştırmaya göre ameliyat sırasında müzik dinlemek hastaları da olumlu yönde etkiliyor. Ameliyat sırasında herhangi bir müzik çaldığında hasta daha az narkoza ihtiyaç duyuyor. Özellikle lokal anestezi ile yapılan ameliyatlarda hastanın da seveceği bir müzik dinlenmesine özen gösteriliyor. Müzisyenler daha şanslıİngiltere'nin en ünlü bilimsel kurumlarından Oxford Üniversitesi uzmanları ise ameliyat sırasında dinlenen müziğin, müzik eğitimi alan kişilerde daha etkili olduğunu ortaya koydu. Yani müzisyenlerde daha olumlu sonuçlar alınıyor. Ameliyat öncesi ve sonrasında müzik dinlenmesi de iyileşme sürecini hızlandırıyor. Ameliyat sırasında müzik nasıl çalınıyor? Anestezi uzmanları öz geçmişlerine yazıyor ABD ve İngiltere'de son yıllarda en çok iPod kullanılıyor. Müzik hastaya kulaklıklarla dinletilirken ameliyathaneye hoparlörler yardımıyla veriliyor. Cerrahlar iletişimi zorlaştıracağı için kulaklık kullanmıyor. Türkiye'de ise ya ameliyathaneye CD çaları olan müzik seti getiriliyor ya da merkezi sistemindeki radyo kanallarından biri dinleniyor. İstanbul Cerrahi Hastanes'inin ameliyathanelerinde ise duvarda otomobildekilere benzer küçük müzik setleri bulunuyor. Ameliyat sırasında ne dinleneceğine genelde cerrah karar veriyor. Ekibin veto hakkı bulunuyor ancak cerrahın tercihi ön planda tutuluyor. Cerrahın müziği umursamadığı durumlarda ise (bazı cerrahlar 'Ameliyathanede dünyayı unutuyoruz. Müzik var mı yok mu farkında değilim" diyor) ekip kendi CD'lerini koyuyor. Ameliyat sırasında daha az aktif oldukları için müziği değiştirme işi genelde anestezi uzmanlarına kalıyor. Associated Press haber ajansının önceki yıl yaptığı bir araştırmaya göre ABD'de anestezi uzmanları artık öz geçmişlerine "ameliyat sırasında müzikleri ayarlamak" maddesini de yazıyor. Anestezi uzmanlarının bu yeteneği, ameliyat ekibi tarafından tercih edilmelerine veya istenmemelerine bile neden olabiliyor. Mesela Miami'deki Edward Hastanesinde çalışan anestezi uzmanı Doktor Frank Gentile'in sırf ameliyatlar için kullandığı 100 CD'likbir koleksilyonu bulunuyor. iPod'unda ise 5 bin şarkı var. "Cerrahlarımın zevkine göre müzik ayarlıyorum" diyen Gentile rap sevenler için çaldığı şarkılarda küfürleri sansürlüyor. Bir doktorun Metallica sevdiğini söyleyen uzman, bir başkasının ameliyatı daima Jennifer Lopez şarkılarıyla bitirdiğini anlatıyor. Amerikalı doktorların son trendi ise ameliyatın sonunda dikiş atarken "kapanış müziği" olarak bilinen sert metal müzikler dinlemek... Canlı müzik yapan da var * Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Başhekimi Prof. Doktor Melih Bulut "Benim favorim canlı müzik. Ekipten çok değerli bir bayan arkadaşımız rica edersem ameliyat sırasında şarkı söylüyor" diyor. Estetik cerrahı Doktor Nuri Battal ise ameliyatlarda kısık sesle de olsa şarkı söylüyor. * ABD'de daha uçarı örnekler yaşanıyor. Mesela Teresa Kaptur adında bir piyanist kanserli bir tümörün alınması için bıçak altına yattığında Pittsburgh Senfoni Orkestrası'ndan arkadaşı sol tarafında oturdu. Keman virtüözü olan bu kişi ameliyat boyunca Teresa için keman çaldı. * Chicago'daki Evanston Northwestern Healthcare Hastanesi'nde açık kalp ameliyatlarından önce ve sonra arp ya da gitar çalınıyor. Zaman zaman uygulama ameliyat sırasında da devam ettiriliyor. Karşıt görüş 'Pilotlar uçakta müzik dinliyor mu?' Ameliyathanede müzik dinleme uygulamasına itiraz edenler de var. Avustralya Tıp Dergisi'ne bu konuyla ilgili yazdığı şikayet mektubundan sonra doktorlardan tehdit mesajları alan anestezi uzmanı Doktor Richard Riley'ye ulaştık ve itirazının nedenini sorduk. İşte yanıtı: "Müziğin ameliyathanelerde kullanımı oldukça yaygın. Üstelik hasta ve cerrah üzerindeki olumlu etkileri de kanıtlandı. Ancak bu yaygın uygulama suistimal ediliyor. Örnek vereyim... Beraber ameliyata girdiğim bir cerrah ameliyathaneye televizyon getirtti ve bir opera videosu izledi. Bir başka ameliyatta cerrah kulaklıkla müzik dinledi. Cerrahın kulağında kulaklık varsa onunla iletişim kuramazsınız. Ameliyathanede müziğin sesi çok açıksa anestezi uzmanları cihazların sesini duyamadığı için işlerini doğru yapamaz. Pilotların uçak kullanırken müzik dinlemediğini unutmayın! Hangi doktor ne tür müzik dinliyor? Kalp Cerahisi Prof. Dr. Mehmet Öz-New York-Presbyterian Hospital Kalp Hastalıkları Birimi Başkan Yardımcısı: Türk sanat müziği dinliyorum Ameliyat sırasında klasik Türk müziği ya da klasik müzik dinliyorum. Bu ameliyathanede ortamın rahatlamasını sağlıyor. Hastaya da olumlu etkisi oluyor. Hastaların uyanık olduğu ameliyatlarda ise İngilizce sözlü şarkılar tercih ediyorum. Sonuçta Türkçe anlamıyorlar. Hastanın ameliyat öncesinde ve sonrasında mutlaka meditasyon yapılmasını tavsiye ediyorum. Bunlarda da "Derin nefes al, kendini güçlü hisset" gibi telkin edici cümleler yer alıyor. Prof. Dr. Bingür Sönmez- Memorial Hastanesi Kalp Hastalıkları Birim Başkanı: CD yollayan şarkıcılar bile var Ameliyatta hangi müziği dinlediğimiz o günküü ruh halimize bağlı. Zor ameliyatlar için Türk müziği gibi hafif, kulağı yormayan bir müzik tercih ediyoruz. Sezen Aksa olabilir mesela... Daha rahat ameliyatlarda ise gürültülü müzikler çalınabiliyor. Mesela Ruhi Su'dan kahramanlık türküleri... Bazı şarkıcılar ise "Hocam ameliyatta dinlersiniz belki" diye bize CD'lerini yolluyorlar. Bir de ameliyattan sonra hastaların ney sesiyle uyanmasını sağlıyoruz. Genel Cerrahi Opr. Dr. Sevil Öz-Hisar Intercontinental Hospital Başhekim Yrd.: Tercihim latin müziği Basit bir ameliyat da olsa ekip gergin oluyor. Bu yüzden geri planda hoş bir müzik oldu mu insan rahatlıyor. Müziğe genelde ben karar veriyorum. Ameliyathanede müzik seti ve CD'ler oluyor. Bunlardan genellikle latin müziği veya klasik müzik tercih ediyorum. Prof. Dr. Ersan Aygün-Bakırköy Sadi Konuk Hastanesi Başhekimi: Radyoda ne çıkarsa Rahmetli hocam Hüsnü Göksel yalnızca klasik müzik dinlerdi. Benim belli bir tercihim yok. Ama genelde enstrümantal tercih ediyorum. Radyoda ne çıkarsa onu dinliyoruz. Uzun ameliyatlarda hafif müzik konsantrasyonu artırıyor, zor bir ameliyatsa yorgunluğu alıyor. Çocuk Cerrahisi Prof. Dr. Mehmet Bulut-Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Başhekimi: Arkadaşlar şarkı söylüyor Her ameliyatta müzik dinlemem. Yoğunlaşmam gereken ameliyatlarda tercih ediyorum. Genelde klasik müzik dinliyorum, ama bazen insanın canı pop dinlemek de çekiyor. Aslında favorim canlı müzik. Ekipten bir arkadaşımız rica edersem ameliyat sırasında şarkı söylüyor. Terslik çıktığında müziği özellikle kapattırmıyorum. Çünkü dikkatin yoğunlaşmasını sağlıyor. Aslında ameliyat sırasında dereden tepeden de konuşuluyor. Kadın Doğum Doç. Dr. Kadir Savan-Bahçelievler Medicana Hastanesi Klinik Şefi: Rodrigo'ya bayılıyorum Fazla hızlı olmayan yabancı klasikler dinliyorum. Rodrigo'nun gitar konçertosunu da çok seviyorum. Hasta genelde müzikle çok ilgilenmiyor. Doğum sırasında doğal sesler içeren, mistik parçalar dinlenmesi anne için iyi oluyor. Dr. Aytuğ Kalankaya-Anadolu Sağlık Merkezi Tüp Bebek Uzmanı: Tango seviyorum Ameliyatlarda genelde tango dinliyorum. Ameliyatı hızlandırdığı için hızlı parçalar tercih ediyorum. U2 da favorilerimden... Kendi CD'mi kendim götürüyorum. Hastalar da bu müziklerin dinlenmesinden memnun oluyor. Organ Nakli Prof. Dr. Yaman Tokat-Florence Nightingale Hastanesi Birimi Başkanı: Miles Davis bir ritüel Caz dinliyorum, Miles Davis müziği bir ritüel gibidir mesela... Ama ameliyat keyifli gidiyorsa latin müzik tercih ediyorum. Bütün ekibin bir CD'si var. Bunu da müzisyen doktorlardan Profesör Yıldıray Yüzer hazırlıyor. Hasta ameliyathaneye girerken klasik müzik (mesela Bolero) koyuyoruz. Böylece anesteziden önce rahatlıyor. Prof Dr. Yıldıray Yüzer-Florence Nightingale Hastanesi: Bach'ın çello süitleri harika Müzik bize ruhsal olarak güven veriyor. Ekibi birleştiriyor, adeta sessizliği sağlıyor. Klasik müziğin "light" versiyonlarını tercih ediyoruz. Mozart gibi... Led Zeppelin ya da Wagner gibi yoğunlaşmayı gerektiren, enerji yükleyen müzikler olmuyor. Vivaldi de uyuşturuyor, ameliyatın modunu düşürüyor. Ben Bach'ın çello süitlerini dinlemeyi seviyorum. Estetik Cerrahisi Opr. Dr. Nuri Soysal-International Hospital: MFÖ dinliyorum Ben genelde gençliğimin şarkıcılarını dinliyorum. Modern Folk Üçlüsü, MFÖ, Nilüfer, Melih Kibar gibi... Bunlar bana enerji veriyor. Ama tabi ameliyatı tek başıma yapmıyorum. Müzik seçiminde arkadaşlarıma da danışıyorum. New York Presbyterian Hospital Estetik Cerrahı Opr. Dr. Nuri Battal İstanbul Cerrahi Hastanesi: 'Ameliyat hızlanınca Power FM'i açıyorum' Ameliyat sırasında genelde radyo dinliyorum. 102 FM veya TRT'nin klasik müzik kanalı 88.2'yi tercih ediyorum. Ameliyatın hızlı geçmesi gereken bölümlerinde Power FM'i de açabiliyorum. Ameliyathanede benim istediğim müzik dinleniyor. Ben klasik müzik, caz ve zaman zaman Türkçe pop dinliyorum. Ama popta da tercihlerim var. Mesela Sezen Aksu dinlerim ama hareketli parçaları tercih etmem. Aslında ameliyat sırasında en çok "chill out" dedikleri tarzı seviyorum. Ekip tercihimden her zaman memnun olmuyor. Ama sonuçta senim istediğim dinleniyor. Müziği genelde anestezi teknisyeni değiştiriyor. Zaten uzaktan kumandamız var. Ameliyatta şarkı söylüyorum, ama arkadaşları da düşünerek bunu yavaş yavaş ve sessiz yapıyorum. Ortopedi Opr. Dr. Haldun Ertürk-Haseki Hastanesi Başhekimi: Radyo Alaturka en iyisi Radyo Alaturka'yı tercih ediyorum. Merkezi sistemde istediğimiz müzik yoksa radyo getiriyoruz. Zaten müzik olmayınca ben şarkı söylemeye başlıyorum. Sesim çok kötü olduğu için de arkadaşlardan biri hemen radyo ayarlıyor. William Inabnet-New York Presbyterian Hospital: Pankreas için özel müzik Verdi'nin La Traviata operası favorim... Ameliyatta bir sorun çıktığında hareketli şarkılara geçiyorum. Pankreas ameliyatı yaparken mutlaka Red Hot Chili Peppers dinliyorum. Nas Eftekhar-New York Presbyterian Hospital: Zamanlama Mozart'la Takma diz yerleştirme ameliyatlarında zamanlama çok önemlidir. Dizi ne zaman monte edeceğimi Mozart'ın "Eine Kleine Nachtmusik" eserinin belli bölümlerini duyunca anlıyorum. VATAN