Vücudumuzun yerle temas eden son noktası, bütün ağırlığımızı taşıyan ayak için rahat ve güvenli ayakkabı seçimi gerekir. Numarasından topuğuna, burun darlığından genişliğine kadar ayakkabı alırken her ayrıntıya dikkat etmek gerekir. İlk kural ayakkabının numarasının ayak ile uyumlu olmasıdır. Bazı hanımlar ayakları küçük görünsün diye dar ayakkabıları tercih ederler ki bu durum ayakların yapısını bozarak ileriki zamanlarda sorunlara yol açar. Özellikle parmaklarda şekil bozukluklarına ve ayağın arka bölümünde kemik çıkıntılarına sebep olabilir. Özellikle şeker hastalarında çok ciddi problemler oluşturabilir. Erkekler için en önemli konu ayakkabının kaliteli deriden yapılmış olanlarını tercih etmelerini önerebiliriz. Uzun süre ayakta kalan ayakkabının dışarıyla hava temasını sağlayabilmesi terlemeyi önlemesi açısından çok önemli. *Son yıllarda moda olması ve rahatlığından dolayı kadınlar babetleri çok fazla tercih etmeye başladı. Peki, hiç topuğu olmayan babetler ne kadar sağlıklı? Babetler, yumuşak, düz, hafif malzemeden yapılmış ayakkabılardır. Ortopedik açıdan, en az yüksek topuklu ayakkabılar kadar zararlı olabilir. Babetler, yüksek topukluların aksine ayağa binen yükü topuğa kaydırarak burada yüklenmeye sebep olurlar. Bu tür ayakkabılar ayağı yanlardan çok iyi kavrayamadığı için ayak ön yüzünde yer alan bağlarda ağrılara yol açabilirler. Ayak sağlığı açısından doğru ayakkabı; çok düz olmamalı, parmaklar içinde rahatlıkla hareket edebilmeli, derisi yumuşak ve esnek olmalıdır. Ayak, ayakkabıdan biraz destek almalı, vücudun yükü dengeli bir şekilde ayak tabanına yayılmalıdır. Babetler ayağa destek veremedikleri için uzun süreli kullanımlarda ayak sağlığında ciddi problemlere sebep olabilir, bu yüzden dikkat edilmelidir. * Bazı kadınlar ayak şekline uymadığı halde (ayakların geniş olması gibi) ısrarla babet giyiyor ve ayakkabı yeni alındığında nasır oluşumu gibi sorunlar yaşanıyor. Bu tür durumların ileride ayak sağlığına olumsuz etkileri olur mu? Ayağın taraklı, uzun ya da büyük olmasında genetik faktörler rol oynar. Küçük ayakkabı giymek ayağın küçük olmasını sağlamaz. Taraklı ayağa ısrarla dar ayakkabı giyerseniz kemikte deformasyon oluşmasına sebep olursunuz. Bu tür durumlarda nasırlar oluşabilir, yaralar açılabilir. Hanımları özellikle uyarmak istiyorum: Ayakkabı alırken, ayağı sıkıca kavrayan ayakkabılar destek vermesi bakımından tercih edilmelidir. Babetler hafiflikleri ve sanki ayakta yokmuş gibi bir his verdikleri için tercih ediliyor ama ayağın aslında ayakkabıdan gelen desteğe de ihtiyacının olduğu unutulmamalıdır. Ayakkabı ön ve arka bölümlerinden bükülmeye çalışıldığında kolayca deforme olmamalıdır. Topuk arka kısmı, ayağa arkadan destek verecek kadar yüksek ve sert materyalden yapılmış olmalıdır. Malzeme olarak da sentetik materyalden uzak durmalı, doğal deri ayakkabılar tercih edilmelidir. Doğal deri materyaller daima hava giriş çıkışını sağlayarak ayak sağlığını korur ve istenmeyen kokuların oluşmasını önler. Dar ayakkabıları ısrarla tercih ederek ayağın şeklini bozmak yerine ayak şekline uygun ayakkabıları tercih etmek daha doğru bir davranış olacaktır. *Bir yandan da yüksek topuklu ayakkabıların sağlıksız olduğuyla ilgili haberler okuyoruz. Topuklu ayakkabılarda ölçü nasıl olmalı? Yüksek topuktan vazgeçmeyen kadınlar ayak sağlığı bakımından ayakkabı seçerken nelere dikkat etmeli? Bizim genelde kadınlarda önerdiğimiz yaklaşık 3-5 cm yüksekliğinde rahat topuklu bir ayakkabıdır. Sivri burunlu ayakkabıların kadınlar tarafından çok tercih edildiğini biliyoruz ama ayak sağlığı için bunu da önermiyoruz. Tarak kemiği ve ayak başparmağı için deformasyon oluşturma ihtimaline karşı geniş burunlu, ayağı rahat ettiren ayakkabıları tercih etmek gerektiğini vurguluyoruz. Bayanlar için ayakkabıda aradığımız kriterler, yaklaşık 3-5 cm topuklu olması, burun kısmının yani tarak kemiklerinin oturduğu bölümün geniş olması ve ayak için numarasının tam, hatta belki yarım numara büyük olmasıdır. Dar ayakkabı giymek, ayak baş parmağında kemik deformasyonu, nasır, mantar gibi sorunlara yol açabilir. Özellikle şeker hastalarında çok ciddi problemler oluşturabilir. Yüksek topuklu ayakkabılar ayağa binen yükü ayak topuğundan öne doğru kaydırarak, ayak ön bölümüne taşır. Bu tür ayakkabılar aynı zamanda bel, kalça ve diz bölgesinde aşırı gerilmeye, eklemlerde aşırı yüklenmeye ve kaslarda aşırı çalışmaya neden olarak bu bölgelerde ağrılara sebep olur. Yüksek topuklu ayakkabılar düşme riskini attırıp özellikle ayak bileği çevresindeki bağlarda yaralanmalara neden olmaktadır. İnce çorapların, özellikle yaz aylarında ayak sağlığına zarar verdiği söylenebilir mi? Bu daha çok dermatolojinin konusu ama şunu söyleyebiliriz. Özellikle yazın sıcak havalarda ayakları terlemeye karşı korumalıyız. Terleyen ayak ıslanarak ayakkabını verebileceği zararları *Yaz aylarında giyilen sandaletlerle ilgili neler söylenebilir? Ne kadar sağlıklı? Ya da seçiminde nelere dikkat edilmeli? Sandaletler yazın rahatlığı açısından tercih edilebilir ancak, tamamen ayağı açıkta bırakan bu ayakkabı modelleri ayağı dış etkenlere karşı koruyamaz. Dışarıdan gelebilecek tehlikelere karşı açıkta kalan ayaklar özellikle parmaklarda kalıcı hasarlar oluşabilir. Ayrıca güneşin zararlı etkilerine karşı da ayakları korumak için koruyucu krem kullanmalıdır. *Son olarak da yaz aylarında ayak bakımı nasıl yapılmalıdır? Yaz mevsiminde ayak bakımı daha da önemli bir hale geliyor. Dolayısıyla bu dönemde ayaklara ekstra bakım gerekiyor. Düzenli şekilde pedikür yaptırmanın yanı sıra evinizde yapabileceğiniz birtakım uygulamalar da var. Ayaklarınızı her gün ılık sabunlu suyla yıkayın. Serin suyla durulayıp iyice kurulayın. Sandalet veya parmak arası terlik giydiyseniz, ayaklarınızın üst kısmına mutlaka güneş kremi sürün. Topuklarınızı topuk taşıyla temizleyin. Yatmadan önce yıkadığınız ayaklarınıza nemlendirici sürün. Bunların dışında yazın ayakkabı seçimi ve ayak sağlığıyla ilgili eklemek istedikleriniz olursa ve belirtirseniz çok memnun olurum. Ayak sorunlarının çoğu uygunsuz ayakkabı giymekten doğar. Bu yüzden ayağınıza uygun ayakkabıları tercih edin. Kilo almak, vermek ve yaşlanmak ayağın şeklini değiştirebilir. Sağlıklı ayaklar vücudunuzun sağlığı için de çok önemli. Ayaklarınıza günlük bakım uygulayarak ve ayağınıza tam uyan rahat ayakkabılar ayak sağlığınızı koruyabilirsiniz. Yeni ayakkabı alırken her iki ayakkabıyı da giyip tur atın. Çünkü herkeste iki ayakta eşit olacak diye kural yoktur. İki ayağınızın da ayakkabının için rahat ediyor olup olmadığını mutlaka kontrol edin. Ayakkabı satın almayı günün sonuna, ayaklarınızın yürümekten yorulup şiştiği zamana denk getirin. En az şıklık kadar ayağınızın rahatını da önemseyin. Oturarak çalışanlarda, uzun yolculuklarda ayakların şişmesi söz konusudur. Bu gibi durumlar için biz ayakkabıların bir kaç saat arayla çıkarılıp ayağın dinlendirilmesini öneriyoruz. Akşam eve gidildiğinde de kan dolaşımının normal seviyeye dönmesini sağlamak için sırt üstü yatıp, ayağın kalp seviyesinin üstünde bir süre yüksekte dinlendirilmesini tavsiye ediyoruz. DOÇ. DR. YAKUP YILDIRIM SEMA HASTANESİ ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ UZMANI