64 kişinin göz altına alındığı operasyonlarda Suriye'den yurda sokulan 184 bin kutu sahte ilaç ele geçirilmişti. Polisin yoğun mücadelesine rağmen bir türlü önlenemeyen sahte ilaç tehlikesi her geçen yıl büyüyor. Sahte ilaç 3 farlı yolla piyasaya sürülüyor. Birincisi internet üzerinden satış. Daha çok cinsel gücü artırıcı, saç dökülmesini önleyici ve zayıflama yardımcı ilaçlarla vitaminlerin sahteleri internet siteleri üzerinden ucuz fiyatla satılıyor. Kredi kartı ya da havale ile parasını alan dolandırıcılar, sahte ilacı kargo ile gönderiyor. Bazı sahte ilaçlar ise seyyar satıcılar aracılığıyla piyasaya sunuluyor. Bunların dışındaki diğer sahtecilik yöntemi de ecza deposu ve eczaneden satış. Ambalajı, kutusu ve içindeki ürünü ile gerçeğine çok benzeyen sahte ilaçlar, kötü niyetli bazı ecza depoları yoluyla satılıyor. Ayrıca son kullanma tarihi geçen ilaçlar da sahte kutularla değiştirilerek ya da orijinal kutudaki kullanım tarihi yenilenerek hastalara veriliyor. Uzmanlar, kullananı ölüme kadar götürebilen bu büyük tehlikeden korunmak için internet sitelerinden ve seyyar satıcılardan kesinlikle ilaç alınmamasını öneriyor. Ayrıca ilacın ruhsatlı eczanelerden temin edilmesi, şüphelenilen durumlarda da kutunun üzerinde silinti-kazıntı olup olmadığına bakılması öneriliyor. Daha çok Uzakdoğu ülkelerinden getirilen sahte ilaçlar, kaçak yollarla yurda sokuluyor. 'Sahte ilaç nedir, ilacın sahte olup olmadığı nasıl anlaşılır, kullananı ölüme kadar götürebilen bu tehlikeden korunmak için neler yapılmalı?' gibi soruların cevabı aşağıda. Sahte ilaç nedir? Saf olmayan, eksik ya da hatalı aktif madde içeriğine sahip olan ilaçlar ile kullanım süresi geçtiği halde bunun gizlenerek satıldığı ilaçlar sahte ilaç olarak nitelendirilmekte. İlacın sahte olduğu nasıl anlaşılır? Sağlık Bakanlığı'nın belirlediği fiyattan daha ucuza satılan ilaçlara dikkat edilmeli. Ayrıca kutunun üzerinde ve etiketinde silinti, kazıntı olup olmadığına ve son kullanım tarihlerinin değiştirilip değiştirilmediğine bakılmalı. Bazı sahteciler son kullanım tarihi dolmak üzere olan ürünleri satın alıp etiketlerini değiştiriyor. Bu bakımdan ürün ambalajında kurnazca yapılmış değişiklikler aramak, daha önceden satın alınan ürünlerle karşılaştırmak gerek. Ambalajlarda, kağıt dokusu, etiketlerin boyutu ve kalınlığı, ayrıca kağıdın parlaklığı veya cilasında farklılık olup olmadığı da incelenebilir. Sahte bir ilaç tespit edildiğinde, doktora, satın alınan eczaneye, ilacın meşru üreticisine ve Sağlık Bakanlığı'na bilgi verilmeli. Korunmak için neler yapılmalı? Hastalar ilaçlarını ruhsatlı eczanelerden temin etmeli, internet sitelerinden ya da seyyar satıcılardan kesinlikle ilaç satın almamalıdır. Ayrıca ilaç dağıtım kanalları iyi denetlenmeli, güvenilir olmayan depolardan alım yapılmamalıdır. Son olarak sahte ilaç üreticilerine yönelik yasal cezai yaptırımların daha caydırıcı olması gerekmekte. Olumsuz etkileri neler? Sağlık otoriteleri, şimdiye kadar sahte ilaçların sebep olduğu bir çok ölüm ve hastalık vakası tespit etti. Sahte maddeler veya eksik tedavi, beklenmedik etkilere, zehirlenmelere yol açabiliyor. Bundan dolayı ölüme varan sonuçlar doğuyor. Öte yandan olumlu ya da olumsuz hiçbir etkisi olmayan sahte ilaçlar da hastaya zarar veriyor. Çünkü tedavi olduğu sanan hasta, aslında iyileşemiyor. Sahte ilaç sorunu dünyada ne kadar yaygın? Dünya Sağlık Örgütü'nün tespitlerine göre dünyadaki ilaçların yaklaşık yüzde 7'si sahte. ABD'de lipit düşürücülerden (kolesterol) kanser ilaçlarına kadar geniş bir yelpazede sahte ilaçlar tespit edilmiştir. Ülkemizde ilaç dağıtımı genel olarak güvenli olmakla birlikte, bazı gelişmekte olan ülkelerde ilaçların yüzde 50'sinin sahte olduğu tahmin edilmekte. Bu oran Afrika kıtasında yüzde 80'lere kadar çıkmakta. Sahteciler çoğunlukla fazla satılan ilaçları taklit ediyor. Örneğin, Afrika'da sahte sıtma ilacı çok yaygın. Sahte ilaçların çoğu Hindistan ve Çin'de üretiliyor. Sahteciliğe 'kimlik numaralı' çözüm Sağlık Bakanlığı, sahte ilaç vakalarını önlemek ve 'kupür' yolsuzluğu ile devletin soyulmasını önlemek için yeni sisteme geçmeye hazırlanıyor. Buna göre üretim aşamasında her kutu ilaca ayrı bir kimlik numarası verilecek. Bu numaralar, Sosyal Güvenlik Kurumu ve Sağlık Bakanlığı'nın ana bilgisayarlarından takip edilecek. Sisteme kayıtlı olmayan ilaçlar eczanelerden verilemeyecek. Her bir numara sadece tek bir kez işlem görecek. Yeni uygulamada ilaç kutularından kupür kesme işlemi de sona erecek. Böylece sahte kutu basımları bir işe yaramayacak. Hazırlayan: Necip Çakır (Kaynak: Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği) ZAMAN ONLİNE