Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ) üye ülkelerin sigarayla mücadelede yürüttüğü önlemlerin değerlendirildiği 2011 yılı Küresel Tütün Salgını raporunda, Türkiye'nin, daha önce sadece kapalı alanlarda uygulanan sigara yasağı için geçerli olan ''Pekiyi'' notu, tütün kullanımı ve koruyucu uygulamaların izlenmesi, sigara bıraktırma tedavileri, vergi uygulamaları, halkın eğitimi konularında da verildi. DSÖ'nün Küresel Tütün Salgını raporunda ülkeler, İngilizce ''Monitor'' (Tütün kullanımı ve koruyucu uygulamaları izle), ''Protect'' (Toplumu tütün dumanından koru), ''Offer'' (Sigarayı bıraktırmaya yardım et), ''Warn'' (Tütünün zararları konusunda kamuoyunu uyar), ''Enforce'' (Tütün reklam, tanıtım ve sponsorluğun yasaklanmasını destekle), ''Raise'' (Tütün vergilerini artır) kelimelerinin baş harflerinden oluşan ''MPOWER'' kriterleriyle değerlendiriliyor. Raporda, Türkiye, tütün kullanımı ve koruyucu uygulamaların izlenmesi konusunda olumlu politikalar yürüten Arjantin, Avustralya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Kanada, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Fransa, Almanya, İzlanda, İrlanda, İtalya, Japonya, Lüksemburg, Malta, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Panama, Polonya, Portekiz, Romanya, İspanya, İngiltere ve ABD gibi ülkeler arasında yer aldı. Türkiye, önceki yıllarda olduğu gibi, toplu alanlarda sigara içilmesine ilişkin yasaklar getiren ülkeler arasındaki yerini de korudu. ''Protect'' (Toplumu tütün dumanından koru) kriterine uygun davranmayı sürdüren Türkiye'nin bu konudaki notu değişmemiş oldu. Son zamanlarda ücretsiz sigarayı bıraktırma tedavilerinin yaygınlaşması da Türkiye'nin karnesine olumlu yansıdı. Ülkenin dört bir yanında sigarayı bıraktırma poliklinikleri açılması ve ücretsiz ilaç tedavisi uygulanması sayesinde, DSÖ'nün raporunda Türkiye ilk kez ''Offer'' (Sigarayı bıraktırmaya yardım et) kriterine uygun davranan Avustralya, Bahreyn, Belçika, Brezilya, Kanada, Fransa, İran, İrlanda, İsrail, Yeni Zelanda, Suudi Arabistan, Singapur ve ABD gibi ülkeler arasında sayıldı. KARNEDEKİ DÜŞÜK NOTLAR Sigara paketleri üzerindeki uyarı işaretlerinin DSÖ'nün belirlediği oransal büyüklüğün altında olması, ''Warn'' (Tütünün zararları konusunda kamuoyunu uyar) kriterinin Türkiye'nin karnesine düşük not olarak yansımasına neden oldu. Sağlık Bakanlığı Tütünle Mücadelede Halkı Bilgilendirme ve Bilinçlendirme Komisyonu Başkanı ve Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nazmi Bilir, DSÖ'nün benimsediği kritere göre, görsel uyarı işaretlerinin, sigara paketlerinin en az yüzde 50'sini kaplaması gerektiğini, oysa Türkiye'de satılan sigara paketleri üzerindeki görsel uyarıların, paketin yüzde 47.5'ini kapladığını söyledi. Bilir, ancak, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu'nun düzenlemesi uyarınca söz konusu resimli uyarıların boyutunun DSÖ'nün aradığı kritere uygun hale geleceğini, bu sayede Türkiye'nin gelecek yıl olumlu not alan ülkeler arasında yer alabileceğini bildirdi. Türkiye, raporda, tütün karşıtı medya kampanyaları konusunda da olumlu not aldı. Tütünün ve sigara dumanının zararları ile ilgili TV programları ve yaygın eğitimler, karnesine iyi not olarak yansıyan Türkiye, ABD'nin bile yer almadığı ''Tütün Karşıtı Kitle İletişim Kampanyaları Uygulayan'' ülkeler listesinde, Küba, Danimarka, Mısır, Yunanistan, Hindistan ve İrlanda gibi ülkelerle birlikte yer aldı. Türkiye, raporda, ''Enforce'' (Tütün reklam, tanıtım ve sponsorluğun yasaklanmasını destekle) kriterine uygun davranan ülkeler arasında da sayılmadı. Sağlık Bakanlığı Tütünle Mücadelede Halkı bilgilendirme ve Bilinçlendirme Komisyonu Başkanı ve Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nazmi Bilir, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu'nun, sigaraya vitrin ve raf yasağı getiren yönetmeliği raporun düzenlendiği tarihte yürürlüğe girmediği için Türkiye'nin bu yılki raporda tütünün reklam, tanıtım ve sponsorluğu yasaklayan ülkeler arasında yer almadığını, bu olumlu gelişmenin gelecek yılki rapora yansımasının beklendiğini bildirdi. Türkiye, tütün ürünlerine uygulanan vergiler nedeniyle de karnesinde ''pekiyi'' notu gördü. Daha önce sigara fiyatları ve vergiler nedeniyle ''Raise'' (Tütün vergilerini artır) kriterine uygun politikalar uygulayan ülkeler arasında yer almayan Türkiye, bu yıl ilk kez raporda, Arjantin, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, Fransa, İtalya, Malta, Polonya, İspanya, İngiltere gibi az sayıdaki ülkeyle birlikte sayıldı. Prof. Dr. Bilir, DSÖ'nün, sigara satış fiyatının en az yüzde 75'ini vergilerin oluşturması kriteri aradığını belirterek, DSÖ'nün raporuyla ilgili şu değerlendirmelerde bulundu: ''Geçen yıl özel tüketim vergisinde yapılan düzenleme sayesinde Türkiye'de sigara satış fiyatının yüzde 78'ini vergiler oluşturuyor. Dolayısıyla yüzde 75 barajını aştığımız için bu listede yer alıyoruz. Türkiye, tütün kontrolüyle ilgili başarılı politikalar uygulayan 6-7 ülkeden biri haline geldi. Bu büyük bir ilerleme. Eskiden bu kriterlerin ancak 1-2'sine sahipken artık neredeyse tamamını yerine getirmiş durumdayız. Gelecek yıl yeni düzenlemelerin dikkate alınarak karnemize olumlu yansımasını bekliyoruz.''