Dışarıdan hiçbir
yiyecek ithal etmesek de kendi ürettiğimiz-üreteceğimiz
sebze ve
meyve bize yetiyor. Dünyada bilinen ve tüketilen 138 meyvenin 75'i
Türkiye'de yetiştirilebiliyor. Yine dünyada bilinen 247 tür sebzenin 80'i tüketiliyor, Türkiye'de ise bu 80 sebzenin 60'ı üretilebiliyor. Bu rakamlara son yıllarda topraklarımızda üretilmeye başlanan tropik meyve ve sebzeler dâhil değil. Dünyanın en şanslı ve bereketli topraklarında yaşıyor olmamızın bir sonucu mudur bilemeyiz; ama Türkiye dünyanın en fazla sebze tüketen ülkesi. Türkiye'de yılda ortalama 22 milyon ton sebze üretimi yapılıyor. Tüketim ise kişi başına yılda 341,5 kilo. Yani Türkiye'de bir kişi yılda 341,5 kilo sebze tüketiyor. Sebze
tüketiminde bizden sonra ikinci sırada 241,3 kg ile
Amerika geliyor. Üçüncü sıradaki AB ülkelerinde 201,1 kg, dördüncü
Asya kıtasında ise kişi başına 198,8 kg sebze tüketimi söz konusu. Dünyanın en fazla sebze tüketen toplumu olarak en çok yediğimiz sebze ise kişi başına yılda ortalama 40 kilo tükettiğimiz domates. İkinci olarak 30 kilo ile
karpuz geliyor. Üçüncü sırayı ise 23 kilo tüketim ile kavun alıyor. Tüketilen diğer sebzeler ise sırasıyla şöyle: 22 kilo ile
kabak, 19 kilo ile biber, 17 kilo ile
lahana, 15-23 kilo arasında değişen tüketim oranıyla
patlıcan.
Dünyanın globalleşen meyveleri
Geleneksel toplumlarda iklim ve bölgelere, hatta milliyete göre beslenme alışkanlıkları değişiklik gösteriyordu. Ekvatora yakın bölgelerde tropik meyveler tüketilirken, kuzey ülkeleri et ağırlıklı besleniyordu. Ama günümüzde toplumların ortak bir beslenme kültürü var. Tropik meyveleri kuzey ülkeleri de tüketebiliyor. Ve hatta, ülkemizde bundan 10-15 yıl önce kimsenin adını-tadını bilmediği, tane ile pahalıya satılan bu meyvelerin üretimi yapılıyor. Misal kivi, ananas ve muz… Şimdi neredeyse 'sudan
ucuz' hale geldi. Muzla, erik ve
elmanın fiyatı aynı.
Kivi,
İnebolu ve Rize'de yetiştiriliyor; muz Akdeniz'de. Türkiye coğrafî konumu ve iklimi sebebiyle birçok tropik meyve ve sebzeyi üretebiliyor. Bunu diğer gelişmiş ülkeler teknolojik altyapıları sayesinde yapıyor. Yani artık, bir Afrikalının Rusya'da yaşaması, Korelinin Kanada'da yaşaması ne kadar normalse, tropik bir meyvenin Kanada'da yetiştirilmesi ve yenmesi o kadar normal. İnsanlar âleminde dünya globalleşiyorken, bitkiler âlemi de globalleşiyor.
DÜNYADA EN FAZLA ÜRETİLEN VE TÜKETİLEN SEBZE VE MEYVELER:
* Dünyada en fazla üretimi yapılan meyveler
portakal ve
mandalina. Turunçgillerin dünya genelinde üretimi 62 milyon ton.
* Dünyada meyve üretiminde 40-44 milyon ton ile ikinci sırayı muz alıyor. Muzu, en fazla
Brezilya ve
Meksika üretiyor.
* Dünyanın en çok üretilen üçüncü meyvesi, elma. Dünyanın her yerinde yetişen elma, toplam 40 milyon ton üretiliyor.
* Armut dünyada 9,4 milyon tonla en fazla üretilen dördüncü meyve. Armudu ise en çok Asya ülkeleri yetiştiriyor.
* Limon, 6,6 milyon ton ile dünyada en çok üretilen altıncı meyve oluyor. En fazla Amerika ve
İtalya üretiyor.
* Dünyada en fazla yetiştirilen beşinci meyve
şeftali alıyor. 8,6 milyon ton üretilen şeftaliyi en çok İtalya ve ABD üretiyor.
GÜLİZAR BAKİ