DR ALİ DEMİREL- SAMANYOLUHABER.COM
Soru: “Merhaba abi. Arkadaşlarla birlikte kampta kalıyoruz. Boş zamanlarımızda satranç oynuyoruz. Bi arkadaşımız satranç hakkında bazı alimlerin haram hükmü verdiğini söyledi. Bu doğru mu? Satranç oynamak haram mı?” (Sedat)
Günümüzde satranç, hemen hemen bütün dünyada kabul görmüş, özellikle düşünen ve düşünmeyi seven kişilerin zevk alarak oynadığı bir zeka oyunu.
Uzmanlar, öngörü gelişimini sağlaması, hafızayı geliştirmesi, dikkati toparlamaya yönlendirmesi, mücadele gücünü artırması, dostça rekabet duygusunu kazanmayı sağlaması, planlı hareket etmeyi, doğru ve çabuk düşünüp en isabetli kararı vermeyi öğretmesi vb. gibi yönleri sebebiyle özellikle çocuklara ve gençlere satrancı tavsiye ediyorlar.
Bu yönleriyle satranç elbette takdire şayan bir oyundur.
Kaynaklarımıza baktığımızda satranca, mezhep imamlarımız tarafından “Haramdır”,“Mektuhtur”, “Şarta bağlı mübahtır” türünden değişik hükümler verildiğini görüyoruz. Burada konu ile alakalı fıkıh alimlerimizin görüşlerini alt alta yazarak mevzuyu uzatmak istemiyoruz.
Ancak şu kadarını söyleyelim ki soruda da geçtiği gibi satranca “Haramdır” hükmünü verenler, onun kumara konu edilmesini nazara vermişlerdir.
Yani oynayanlardan bir taraf için kazanç, diğer taraf için zarar bulunan her oyun haram kılınan kumar niteliğindedir. O yüzden satranç haram olan kumara vesile yapılarak oynanırsa, haram olduğunda fıkıh alimlerimizin icma'ı vardır. Çünkü burada harama alet olma söz konusudur. Harama alet olan şey ise elbette haramdır.
Satranç, hangi hallerde caiz olur?
Peki sözün burasında şöyle bir soru soralım:
Satranç, kumar sayılacak bir şekilde oynanmıyorsa, yani sadece zihin jimnastiği veya yukarıda uzmanlar tarafından tespit edilen faydaları çerçevesinde oynanıyorsa yine de haram mıdır?
Satrançla alakalı Fıkıh alimlerimizin ağırlıklı görüşü, aşağıda sıralayacağımız şartlara dikkat edildiği takdirde satrancın mübah olduğu istikametindedir:
1. Satranç, kumara vesile olmamalıdır. Kumarın devrede olduğu her oyun adı ve mahiyeti ne olursa olsun haramdır.
2. Satranç, Allah’a karşı olan görevlerin ihmalinin sebebi olmamalıdır. Mesela oyun oynarken namaz kaçırılmamalıdır.
3. Vazgeçilmez bir alışkanlık haline gelmemelidir. Zira bu, kişinin şahsına, ailesine ve topluma karşı mükellef olduğu vazifeleri yapmasını engelleyebilir. Vakti israfa -ki israf, her çeşidi ile haramdır- yol açmamalıdır.
4. Oyun esnasında küfür, yalan yere yemin vb. gibi kötü ameller işlenmemelidir.
5. Satranç tarafların birbirlerine karşı kin ve düşmanlık gibi duygular beslemesine sebep olmamalıdır.
Bu şartlara dikkat edildiği takdirde satranç oynamanın bir mahzuru yoktur.
