Bir dönemin depo baskını sebebi, “kuru soğana muhtaç kaldık” sözlerinin söylendiği, seçim kampanyalarının vazgeçilmez vaadi olan soğan, kriz başlığı olmayı sürdürüyor. 

Zam şampiyonluğunda bir dönem kimseye koltuğu kaptırmayan soğanda seçim öncesi yeni bir sürpriz yaşanmaması için kollar sıvandı. Tarım Kredi Kooperatifleri'nin 50 bin ton soğan, 300 bin ton patates sözleşmesi yaptığı ortaya çıktı.

Tarımdan Haber Genel Yayın Yönetmeni Saadettin İnan, TV5'te yaptığı açıklamalarda soğan-patates krizine ilişkin yeni bilgiler verdi. Tarım Kredi Kooperatifleri'nin uygulaması olmamasına rağmen 50 bin ton soğan, 300 bin ton patates alımı sözleşmesi yaptığını duyuran İnan, "Tarım Kredi Kooperatifleri seçim için çalışmaya başladı" dedi.

İnan'ın verdiği bilgiler şöyle:

"Mart seçimlerine doğru patates-soğanda bir kriz yaşanmaması için yüklü bir şekilde tüccardan alındı. Alım da çiftçiden değil tüccardan yapıldı. Tarım Kredi Kooperatifleri 50 bin ton soğan, 300 bin ton patates sözleşmesi yaptı. Bugüne kadar Tarım Kredi Kooperatifleri’nin yaptığı bir şey değil bu. Şubat ve Mart aylarında seçim öncesi kriz çıkmasın diye piyasaya sürülecek. Bir de bu alım doğrudan çiftçiden değil de tüccardan yapıldığı için parayı kazanan çiftçi olmuyor. Yani tüccar çiftçiden topluyor, sonra depoda stokluyor tüm ürünü. Öğrendiğime göre de teslim edilecek zamandaki fiyat tahminine göre bir ödeme yapıldı."

Soğanda bu yıl 500 bin ton arz fazlasının bulunuyor, bu arz fazlasından dolayı da üreticide en düşük 7 lira olması gereken soğan fiyatları 3,5 ila 4 lira arasında seyrediyor.

14 Mayıs seçimleri öncesinde AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Giresun’da yaptığı mitingde “Sizler ne soğana ne patatese liderinizi kurban etmezsiniz” sözlerini söylerken soğan-patates krizinin nasıl büyük bir başlık olduğunu gözler önüne sermişti. 

2018 yılında da soğanın ilk defa 5 lira üzerine çıkması vesilesiyle yine seçim öncesinde depolara soğan operasyonları düzenlenmişti. Öyle ki aynı yıl Merkez Bankası, gıda enflasyonundaki yükselmenin önemli nedenlerinden birinin kuru soğan fiyatı olduğunu iddia etmişti.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine bakılırsa, Türkiye’nin kuru soğan üretimi, verimliliği konusunda hiç bir sorunu yok. Yeterlilik oranı yüzde 114,7 seviyesinde. Kişi başına yıllık kuru soğan tüketimi 23,1 kilo. Üretim bakımından dünyadaki ilk 5 ülke arasındayız. İhracatta ilk 6 ülkeden biriyiz. Normal koşullarda Türkiye’nin kuru soğanda fiyat sorunu yaşamaması gerekiyor.

Bir dönem kilosu 30 liralara çıkan soğan fiyatlarındaki artışın birden fazla nedeni var. Tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım'a göre, kuru soğan fiyatlarındaki artışın temel nedeni üretimdeki azalma. En önemlisi tarımdaki plansızlığın, istikrarsız, günübirlik politikaların yansıması. Yıldırım, "2021 yılında tarlada fiyat 1 liranın altına düşünce üretici zarar etti ve ekimi azalttı. TÜİK’in verilerine de yansıdığı gibi 2022 üretimi azaldı. Fiyat arttı" diyor. Yani, uygulanan günübirlik yanlış politikalar, dış ticaret uygulamaları, kuru soğanda istikrarsız bir fiyat ve zamları getirdi.

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar Aralık ayında yaptığı açıklamada şunları demişti: 

"Tarım Kredi Kooperatifleri kuru soğanda alım fiyatını 9 lira olarak açıkladı. Ancak, Ziraat Odalarımızdan aldığımız bilgilere göre; Tarım Kredi Kooperatifleri alım kotasını az miktarda belirleyip, kotalar doldu gerekçesiyle alım yapmıyor. Kuru soğanda rekoltenin fazla olması, kısıtlı ihracat nedeniyle alım satımların rahatlamaması, üretici fiyatının kilogram başına 3 buçuk liraya kadar gerilemesine neden oldu. Kuru soğan üreticilerimiz Tarım Kredi Kooperatiflerinin açıkladığı fiyattan ürünün tamamını almasını ve Toprak Mahsulleri Ofisi’nin alım yapmasını bekliyor."