YSK Başkanı Ahmet Yener, milletvekili adayı olmak isteyen kamu görevlilerinin 16 Mart Perşembe günü saat 17.00’ye kadar istifa etmeleri gerektiğini söyledi.
BBC'den Ayşe Sayın, seçim sürecine ilişkin merak edilen soruların yanıtlarını derledi:
Seçimin yenilenmesi kararı ne anlama geliyor?
Anayasa'nın 116. Maddesine göre, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), üye tam sayısının beşte üçünün yani 360’ının çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebiliyor.
Cumhurbaşkanının da seçimlerin yenilenmesi kararı alma hakkı bulunuyor.
Ancak Cumhurbaşkanının seçimi yenilemesi kararı “TBMM’nin feshi” anlamına gelmiyor. O nedenle Meclis, seçim nedeniyle ara verme kararı alana kadar çalışmalarını sürdürebilecek.
Cumhurbaşkanının da seçimlerin yenilenmesini kararı alma hakkı bulunuyor. Bu şekilde yenileme kararı verilmesi halinde genel seçim ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılıyor.
Seçim kararı alınmasının ardından YSK'da süreç nasıl işleyecek?
Cumhurbaşkanı Seçim Yasası’na göre seçimlerin yenilenmesi kararının Resmi Gazete'de yayımlanmasının ardından, 60. günü takip eden ilk Pazar, yani 14 Mayıs’ta, Cumhurbaşkanı ile milletvekili genel seçimi birlikte yapılacak.
Siyasi partilerin veya 100 bin imzayla seçmenlerin göstereceği cumhurbaşkanı adaylığı başvuruları ise seçim kararının ilanından 10 gün sonra başlayacak ve 2018 seçimlerindeki gibi bir süreç işlerse 25 veya 26 Mart’ta aday başvuruları sona erecek.
Seçim kararının ilanından 15 gün sonra ise siyasi partilerin ittifak protokollerini YSK’ya iletmeleri gerekiyor.
Siyasi partilerin milletvekili aday listelerini ise 10 Nisan’da YSK’ya sunmaları öngörülüyor.
Kesin aday listeleri ise başvuru tarihinden 10 gün sonra ilan edilecek. Bu tarihin de 19 veya 20 Nisan olması öngörülüyor. YSK’nın yasada belirtilen süreleri kısaltma yetkisi bulunuyor.
O nedenle kesin takvim YSK’nın açıklamasıyla netleşmiş olacak.
Depremden etkilenen 11 ilde milletvekili sayısı değişecek mi?
YSK’nın 2 Mart 2023’te ilan ettiği karara göre depremden etkilenen Adana 15, Şanlıurfa 14, Gaziantep 14, Diyarbakır 12, Hatay 11, Kahramanmaraş 8, Malatya 6, Adıyaman 5, Osmaniye 4, Kilis 2 milletvekili çıkaracak.
YSK’nın yürüttüğü çalışmaya göre, rakam ne kadar büyük olursa olsun göç veren illerin de, göç alan illerin de seçimlerde çıkaracağı milletvekili sayılarında bir değişiklik olmayacak.
Depremzedeler nasıl oy kullanacak?
6 Şubat'ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen 11 ilde yaşayanlar, bulundukları illerden taşınmadılar ise YSK’nın belirleyeceği yerlerde, mevcut seçmen kütüklerine göre bulundukları illerin milletvekili ile cumhurbaşkanını belirlemek için oy kullanabilecek.
Çadır kentlerde ya da konteynerlerde kalan yurttaşlar için YSK’nın gerekli önlemleri almakla yükümlü. Başka illere taşınan yurttaşlar ise seçmen kütüklerini bulundukları illere taşıyabilecek ve oyları bu ilin milletvekili seçimi için geçerli olacak.
Örneğin, Hatay’dan Ankara’ya taşınan bir seçmen, taşındığı ilde oy kullanabilecek ancak oyları Ankara’daki milletvekilliği seçimi için geçerli olacak.
Cumhurbaşkanı nasıl seçilecek, ilk turda çoğunluk sağlanamazsa ikinci tur ne zaman yapılacak?
İlk turda hiçbir aday gerekli çoğunluğu sağlayamazsa ikinci tur 28 Mayıs’ta yapılacak.
İkinci turda, ilk turda en çok oyu alan iki aday yarışacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan cumhurbaşkanı seçilecek.
Yeni seçim barajı nasıl uygulanacak, ittifaktaki partiler için seçim barajı nasıl hesaplanacak?
Siyasi partilerin milletvekili çıkarabilmesi için ya tek başına ülke seçim barajını geçmesi ya da bir ittifak içerisinde yer alması ve bu ittifakın toplam oyunun geçerli oylara göre belirlenmiş ülke barajını geçmesi gerekecek.
Geçen yıl yapılan yasal değişiklikle ülke barajı yüzde 7’ye çekildi.
İttifakla seçime girilmesi halinde, ittifakın toplam oylarının yüzde 7’yi geçmesi halinde, ittifak içinde yer alan siyasi partiler de barajı geçmiş sayılacak.
İttifak yapan partilerin milletvekili sayıları nasıl hesaplanacak?
Bu sistem, ittifak içinde yer alan oy oranı düşük siyasi partilerin daha az milletvekili çıkarması sonucunu doğurabilir.
2018 seçimlerinde ise ittifaka giren partilerin milletvekili sayısı, ittifakın toplam oyunun, partilerin bir seçim çevresinde aldığı oylara bölünmesiyle hesaplanıyordu.
