Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P Global, Türkiye’de sermaye kontrolü ihtimalinin arttığını ancak bunun kendilerinin ‘temel senaryosu’ olmadığını açıkladı.
Eski Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal’ın görevden alınması sonrası ‘düşük faiz politikasına’ geçileceği yönündeki beklenti TL’de sert düşüşe neden oldu. Kimi yerli ve yabancı ekonomi analistleri, düşük faiz politikasının ‘sermaye kontrolü’nü kaçınılmaz kılabileceği görüşünde.
S&P Global, açıklamasında “Son değişiklikler Türkiye Merkez Bankasının operasyonel bağımsızlığının sınırlı olduğunu bir kez daha ortaya koydu” dedi.
Açıklamada ayrıca “Kısa vadede yakından takip edilmesi gereken noktalardan biri yurt içinde yerleşik mevduat sahiplerinin davranışları ve yaşananların ardından dövize yönelip yönelmeyecekleri. Sermaye kontrolü yaşanması riski arttı ancak bu bizim temel senaryomuz değil.” denildi.
ECONOMİST: TÜRKİYE DÖVİZ KRİZİYLE KARŞI KARŞIYA
İngiltere’de haftalık yayımlanan Economist dergisi, Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal’ın görevden alınmasının ardından Türk Lirası’ndaki değer kaybını yorumladı. Lira’nın yüzde 10’dan fazla değer kaybettiği dünü ‘Kara Pazartesi’ olarak nitelendiren Türkiye’nin döviz kriziyle karşı karşıya olduğunu yazdı.
İki yılda, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) üç başkanının AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından görevden alındığını hatırlatan Economist, TCMB’nin bu niteliğiyle Guinness Rekorlar Kitabı’na girmeye aday olduğunu savundu.
TÜRK LİRASI YENİDEN UÇURUMUN KENARINDA
Economist’te yer alan yorumda, “Umutlar suya düştü. Ağbal’ın politikasının geriye çevrilmesi an meselesi. Dört yılda dolar karşısında yarı yarıya değer kaybeden ve son süreçte bir nebze soluk alan Türk Lirası yeniden uçurumun kenarında” ifadeleri kullanıldı.
“ÖNDE GELEN EKONOMİSTLERİN ALAY ETTİĞİ GÖRÜŞ…”
Economist’te yer alan yazıda, TCMB’nin yeni başkanı Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu’nun faizle ilgili görüşlerine de yer verildi: “Merkez Bankası’nın yeni başkanı Şahap Kavcıoğlu hafta başında yaptığı açıklamada, geçtiğimiz ay yüzde 15,6 düzeyiyle alarm veren enflasyonla mücadeleyi sürdüreceğini duyurdu. Ancak bu açıklama yatırımcıları etkilemekten uzak görünüyor. Çünkü Kavcıoğlu da şimdiye kadar Erdoğan’ın uzun zamandır savunduğu ancak önde gelen ekonomistlerin alay ettiği ‘enflasyonla mücadele için faizi düşürme’ görüşünü benimsiyordu.”
“SERMAYE KONTROLÜ EKONOMİYİ DURMA NOKTASINA GETİRİR”
Economist’e göre, sermaye kontrolü uzak görünen bir risk ancak dergiye görüş bildiren bazı yorumcular ise bunun o kadar da uzak bir ihtimal olmadığını düşünüyor.
Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, Economist’te yer alan görüşünde, faiz indirimi olması durumunda, döviz kurunun nasıl kontrol altına alınacağının belirsiz olduğunu belirtiyor ve lira üzerindeki baskının dayanılmaz bir hal alacağını kaydediyor.
Yazıda, Türkiye gibi sermaye akışına dayanan ekonomiye sahip bir ülkede, sermaye kontrolü gibi adımların ekonomiyi durma noktasına getirebileceği ifade ediliyor.
Bu tür adımların ortalama Türk vatandaşları ve Erdoğan’ı destekleyen iş insanları tarafından da benimsenmediği ifade edilen Economist yazısında, “Söz konusu adımlar düşük bir ihtimale sahip ancak artık ‘düşünülemez’ değiller” ifadeleri yer alıyor.
Dubai’deki East Capital şirketinden yatırım danışmanı Emre Akçakmak ise “Sermaye kontrollerinin korkusu bile zarar verebilir. Öte yandan kimse iyi bir iş çıkaran merkez bankası başkanının bir gecede görevden alınacağını beklemiyordu. Bu bize, ‘beklenmeyeni de beklemek gerektiğini’ söylüyor” yorumunu yapıyor.
EURASİA GRUP DA SERMAYE KONTROLÜ DEMİŞTİ
Gelişen piyasalarda siyasi riskler konusunda danışmanlık hizmeti veren Eurasia Grup da sermaye kontrollerine gitmeden Türkiye’nin ekonomik durumu yönetebilmesinin düşük bir olasılık olduğunu ve bu yüzden AKP hükumetinin sermaye kontrolüne gideceğini yazmıştı.
Danışmanlık şirketine göre, Türk vatandaşlarının 230 milyar dolar civarındaki döviz mevduatları azalmaya başlamaz ve döviz talebi devam ederse, hükümet planını devreye sokacak. İlk olarak sermaye kontrolü Türk vatandaşları için getirilecek yabancılar için ise ilk aşamada bu kural uygulanmayacak.
Eurasia Grup, planların Berat Albayrak döneminde hazırlandığını ve bankacılık sistemi riske girerse bu planların devreye sokulacağını belirtti.
SERMAYE KONTROLÜ NEDİR?
Sermaye kontrolleri, belirli bir bölgeden, örneğin bir ülkeden sermaye girişini ve çıkışını kontrol etmeye yönelik yasal veya düzenleyici önlemler olarak biliniyor. Böylelikle yurt içi ekonomiye giren ve çıkan yabancı sermaye akışını sınırlamış oluyor.
Bu önlemler genellikle, bir para biriminin döviz kurunu kontrol etmek adına veya sermaye kaçışını önlemek için alınıyor.
Bu kontroller vergileri, tarifeleri, mevzuatı, hacim kısıtlamalarını ve piyasaya dayalı kuvvetleri içeriyor. Sermaye kontrolleri, hisse senetlerini, tahvilleri, bonoları ve yabancı para cinsinden yapılan ticareti etkileyebiliyor.
Bir hükümet sermaye kontrolü ile yatırımcıların yabancı para cinsinden varlık edinmelerine engel getirilebileceği gibi yabancıların da yerel varlıkları almasının önüne geçilebilir.
