Cumhuriyet'ten Gamze Bal'ın haberine göre gazete ve kitap kağıdını ithal eden Türkiye’deki yayıncılar, yüksek kur nedeniyle ayakta kalmaya çalışıyor. Kâğıt, boya ve tutkal gibi ithal girdilerde yüzde 60’ları bulan maliyetartışları, bazı dergilerin yayınlarına ara vermesine neden olurken, gazetelerin de ya zam yapmalarına ya da sayfa sayılarını azaltmalarına yol açtı. Kurdaki artış dizginlenemez ve yayıncıların yüzde 18’lere varan yüksek KDV’leri aşağıya çekilemezse, pek çok gazete ve derginin yayın hayatına son vereceği, kitapların ise basılamayacağından endişe duyuluyor.

Maliyetlerdeki artışa direnmeye çalışan Dünya gazetesi, geçen ay fiyatını 3.75 TL’den 4.25’e çıkarırken, Sözcü gazetesi 1.25 TL’ye, Cumhuriyet de 50 kuruş zamlanarak 2.50 TL’ye çıkmak zorunda kalmıştı. 2017’de tonu 750 Euro olan kâğıdın, yılbaşından bu yana 850-900 Euro'ya çıktığına dikkat çeken Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk, gazetelerden sonra kitaba da en az yüzde 30 oranında zam yapılması gerektiğini söyledi. Ancak sert fiyat artışı yapılamadığını kaydeden Kocatürk, maliyetlerin çok aşağısında kalan zamların, sektörü çıkmaza sürüklediğini söyledi.

Türkiye’de 1936’dan 2005’e kadar aralıksız kâğıt üretiminin yapıldığı SEKA Kâğıt Fabrikası’nın özelleştirilmesinden sonra, yalnızca birinci hamur kitap kağıdı üretilebiliyor. Kocatürk’ün aktardığına göre, bu da pazarın ancak yüzde 3’üne denk geliyor. Yayıncılıktaki diğer tüm girdilerin ithal olduğuna dikkat çeken Kocatürk, yüksek kurdan dolayı kâğıt bulmada sıkıntılar yaşandığının altını çizerek, “Yılda 60 bin çeşit kitabın basılması gerek. Özel sektörün 400 milyon adetin üzerinde kitap üretmesi lazım. Ancak bu üretim yüzde 10 oranında azalacak” dedi.

Kırmızı Kedi Yayınevi Sahibi Haluk Hepkon’a göre kurdaki artışın maliyetlerdeki asıl ağır darbesi, kitapta yeni sezonun başlayacağı 2018 Kasım’ında yaşanacak. Eylülden itibaren kâğıt alımına başlanıp, basımın gerçekleşeceğine değinen Hepkon, “Kâğıt bulamıyoruz. İthal edilen kâğıt 5’te 3’e yakın bir oranda azaldı. Kitap zaten bu ülkede birinci ihtiyaç değildi. Türkiye kültürel bir çöl olmaya doğru gidiyor” diye konuştu.

Siyah Kitap Sahibi Vahit Uysal da, dövizdeki artışın yurtdışından alınan kitap teliflerini 2 katına çıkardığına dikkat çekti. Uysal, “100 sayfalık bir kitap için 1000 dolarlık telif anlaşması yaptığımızı düşünün. Anlaşmanın yapıldığı tarihte dolar 3.5 TL idi ancak telifi ödeyene kadar 6.5 TL’ye çıktı. Yani maliyetler bir anda 2 katına çıktı. Küçük ve orta ölçekli yayınevleri maliyeti kısmak için işçilerini çıkarmak zorunda kalacak” dedi.

Türkiye Yayıncılar Birliği, Kırmızı Kedi, Doğan Kitap ve Siyah Kitap yetkililerinden aldığımız görüşlerde dile gelen ortak nokta, yüzde 18 olan yüksek vergi yükünün, yüzde bire indirilmesi. Buna göre, 2.2 milyar dolarlık büyüklüğe sahip yayıncılık sektörü, kâr marjı ve cirosu en düşük sektörlerden olmasına rağmen, kitap kağıdı KDV’sine yüzde 8, diğer tüm girdi maliyetlerindeki vergilere de yüzde 18 oranında ödeme yapıyor. Kitapların iadesinden dolayı 2 bin yayıncının, KDV’den kaynaklı devletten 600 bin TL alacağı var. Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk, “Yayıncılar olarak devletten alacaklı iken sürekli başka vergiler ödemek zorunda kalmak belimizi büküyor” diye konuştu.

Arkeoloji Dergisi basımını ileri bir tarihe ertelerken, Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı ise kitaplarını basamadığı için okurlarından destek istedi. Yayıncılıkta yaşanan krize ilişkin yazılı bir açıklama yayınlayan Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), hükümete ‘Kâğıtta vergiler sıfırlansın’ çağrısı yaptı.

Açıklamasında Habertürk Gazetesi’nin dijitalleşme ve maliyeti gerekçe göstererek yazılı yayın hayatına son verdiğini hatırlatan TGS, Aydınlık Gazetesi’nin kâğıt sıkıntısı nedeniyle yayınına 3 gün ara verdiğine, Sözcü’nün bir ekini kapattığına, Posta ve Birgün’ün de 2018’e zamlı girdiğine değinerek, “Kâğıt fiyatlarının dolara bağlı olarak üç kat artması basına büyük darbe vurdu. Türkiye’nin gazete kâğıdı temini sağlayan SEKA’nın özelleştirilmesiyle başlayan bu süreç ülkemizi kâğıt sektöründe dışa bağımlı hale getirdi. Son bir yılda fiyatlar üç kat arttırıldı. Gazeteler adeta yaşam mücadelesi veriyor” ifadelerine yer verdi.

Sendika, “Halkın haber alma hakkı kâğıt sorunuyla engellenemez. Hükümet bu duruma sessiz kalamaz. Kâğıt krizine acil bir çözüm üretilmeli. Aksi halde yeni kapanmalar kapıdadır” uyarısında bulundu.

Maliyetlerindeki artışa daha fazla dayanamayan İzmir’deki günlük 7 yerel basın kuruluşu, pazar günleri gazete çıkarmama kararı aldı. Yeni Bakış, Ege Telgraf, Dokuz Eylül, Haber Ekspres, İlkses, Ticaret ve Yenigün gazetelerinin yönetim kademeleri mali külfetten kurtulmak için ayda 4 gün gazete çıkarmama yolunu seçti. İzmir’deki yerel medyanın temsilcilerinin aldığı kararın yanında ulusal ölçekte faaliyet gösteren Aydınlık gazetesinin de benzer bir tutum sergileyeceği ifade edildi.

İzmir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Misket Dikmen’in yerel medyanın temsilcileriyle görüşmeler gerçekleştirdiği belirtildi. Bir protokolün imzalanacağı ve önlem düşüncelerinin hayata geçirileceği İzmir’de, alınan kararların ilerleyen günlerde ortak bir basın açıklamasıyla kamuoyuna duyurulacağı aktarıldı.