Özellikle cep telefonlarında kullanılacak 4. nesil internet teknolojisinin (4G) olmazsa olmazı fiber optik altyapı için Türkiye’de ciddi ciddi bir savaş yaşanıyor. Telekom şirketleri 4G teknolojisini kullanmak için baz istasyonlarını bir birine bu fiber optik ağla bağlamak zorunda. Bu konuda altyapısı hazır olmayan bir şirketin 4G ihalesine katılmasının da bir anlamı yok.

Türkiye’deki en büyük fiber ağın sahibi Türk Telekom. Son düzenlemeye göre bir telekomünikasyon şirketi bir yerde fiber alt yapı kuracaksa orada Türk Telekom’un hattı varsa öncelikle onun kapısını çalmak zorunda. Bu düzenlemeye göre aynı yere ikinci bir hat kurulması eğer teknik zorunluluk yoksa yasak. Üstelik kazı yaparak fiber ağ oluşturmak pahalı da bir yatırım. Şehir içinde kazının metre başına maliyetinin yaklaşık 130 TL’yi şehirler arası ise 50-60 TL’yi bulduğu belirtiliyor.

Türk Telekom fiber ağa ihtiyaç duyan şirketin kiralama talebine ‘evet’ cevabı verirse iki taraf Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) belirleyeceği tavan fiyatı baz alarak kira anlaşması yoluna gidecek. Ancak teknik altyapı nedeniyle Türk Telekom ‘hayır’ cevabı verirse şirketler burada bakanlığın izniyle yeni bir fiber ağ oluşturacak.

Hürriyet'teki habere göre bu düzenlemeyi baz alarak harekete geçen şirketler, Türk Telekom’un ‘evet’ ya da ‘hayır’ cevabı yerine ‘fizibiliteye bakayım’ gibi cevaplar vererek kendilerini aylarca oyaladığını iddia ediyor. Şirketler bu nedenle, BTK’nın 1 Eylül 2013’te çıkardığı yönetmeliğin ardından sekiz aydır bir metre bile fiber altyapı kuramadıklarını belirtiyor. Avea’nın ise Türk Telekom’un grup şirketi olması bakımından daha az sorun yaşayacağı öne sürülüyor. Türk Telekom ile Vodafone ve Turkcell’i karşı karşıya getiren fiber altyapı sorunun nasıl çözüme karışacağı merak konusu. 

Fiber optik altyapı yatırımı yapmak isteyen işletmeler bundan yaklaşık 3,5 yıl öncesine kadar belediyelerin kapılarını çalıyordu. Ancak her belediyenin kazı fiyatı için farklı inisiyatif kullanması ve yüksek kazı bedelleri istemesiyle, kazı izni 655 sayılı kanun hükmünde kararname ile Ulaştırma Habercilik ve Denizcilik Bakanlığı’na verildi. Türkiye’deki mevcut fiber altyapısının yüzde 85’ine Türk Telekom sahipken, diğer yüzde 15’lik bölüm Turkcell Superonline’nın da aralarında bulunduğu küçük işletmelerde bulunuyor. 

Diğer işletmecilerin eleştirilerinin hedefi olan Türk Telekom Hürriyet’in konuyla ilgili sorularına da cevap vermedi.

Türk Telekom’un ardından sektörün en büyük oyuncularından Turkcell Superonline’nın Genel Müdürü Murat Erkan, şu anda 75 ile değen, 32 bin kilometre uzunluğunda fiber optik altyapıları olduğunu belirtti. Erkan, BTK yönetmeliğinin ardından şirketlerinin 6 bin 200 kilometrelik fiber altyapıyı paylaşıma açıktılarını belirterek, “Biz ilk günden beri altyapı paylaşımının olması gerektiği görüşünü savunuyoruz. Biz paylaşıma açtık ancak biz başka şirketten paylaşım hakkı alamadık” dedi. Sektörde yaşanan sıkıntılara değinen Erkan, şunları söyledi: “Telekom sektörü serbestleşme serüveni, biraz geç kalmış olmanın da getirdiği, dönemsel sıkıntılarla karşılaşmıştır. Tesis paylaşımında da bazı düzeltmeler olmalıdır ve olacaktır. Biz tesis paylaşımının yükümlülük değil, hak olarak görülmesi gerektiğine inanıyoruz. İşletmecilerin dilerlerse tesis paylaşımına gitmeleri, dilerlerse de kendi altyapılarını kurmaları gerektiğini düşünüyoruz. Ancak kaynak israfından kaçınmak gerekli. Net bir birim fiyat verebilmek güç. Kazı yapılacak bölgeye veya iklime göre farklı rakamlar ortaya çıkıyor. Altyapının bakımı, yaşı gibi kriterler de rakamı etkiliyor.” 

Vodafone İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Hasan Süel ise fiber altyapının gelişiminin ülkelerin büyümesine önemine vurgu yaparak şunları söyledi: “Vodafone olarak, operatörlerin ayrı ayrı fiber yatırımı yapmasındansa, mevcut yatırımlara erişim ve sabit altyapının ortak kullanımı ile transmisyonun sağlanması gerektiğine inanıyoruz” dedi. Süel, “Geçiş Hakları Yönetmeliği’nin etkin şekilde uygulanması ve mevcut fiber ağa erişimin düzenlenmesi, mükerrer yatırımların ve kaynak ziyanının önüne geçecek. Ulaştırma Bakanlığı’nın Geçiş Hakları Usul ve Esasları Yönetmeliği’nde bir değişiklik çalışması yaptığı biliniyor. Planlanan yeni düzenlemenin, kazı yapma imkânını sınırlandırmayan ve alternatif operatörlere ekonomik koşulların uygunluğuna göre karar verme ve kendi şebekesini oluşturma imkânı tanıyan bir düzenleme olması gerekiyor” diye konuştu. Süel, fiber transmisyon altyapısının Türkiye’de 4G gibi yeni nesil iletişim hizmetlerinin etkin bir şekilde hayata geçebilmesi için büyük önem taşıdığını belirterek, “Fiber konusunda geç kalınırsa, 4G’ye geçiş mümkün olamaz. Bu ise birey ve kurumların 4G’nin sağlayacağı fırsatlardan mahrum kalmasıyla sonuçlanır” dedi.

Serbest Telekomünikasyon İşletmecileri Derneği (TELKODER) Başkanı Yusuf Ata Arıak, tüketicinin sadece etkin bir rekabet içinde daha ucuz fiyatlarla hızlı internet kullanabileceğini belirterek, “Türk Telekom tarafından 48,77 TL olarak belirlenen yeraltı boru kira ücretinin AB ülkelerine göre 30-40 kat daha yüksek. Bu rakam Portekiz’de 1,14 TL, İtalya’da ise 1,20 TL” diye konuştu.