Haftada 15 saatin üzerinde bilgisayar kullananlar, bir yıldan sonra çeşitli sağlık problemleriyle karşılaşıyor. Boyun ve bel ağrıları, gözlerde yanma ve el bileğinde geceleri ortaya çıkan uyuşmalar en çok şikayet edilen hastalıklar. Son yıllarda bilgisayar kullanımı baş döndürücü bir hızla artıyor. Getirdiği hız ve kolaylıklar nedeniyle, gündelik hayatımızın vazgeçilmez bir parçası artık... Günler var ki, el yazımla iki sayfa yazı yazmadım. Bir günde belki yüzlerce sayfa okuyorum, onlarca sayfa yazıyorum ama hepsi bilgisayar ekranından… Yüzlerce insanla haberleşiyorum ama çoğu elektronik posta yoluyla… Bilgisayar kullanımı hayatımızı kolaylaştırıyor kolaylaştırmasına da pek çok problemi de beraberinde getiriyor… Amerika’da yapılan istatistiklere göre bilgisayar kullanıcılarının sağlık sorunları, işle ilgili gelişen sağlık sorunlarının yaklaşık üçte ikisini oluşturuyor. Bu nedenle, başta Dünya Sağlık Örgütü olmak üzere pek çok kuruluş koruyucu önlemlerin alınmasına yol gösterecek çalışmalar yapıyor. Bu tehlikeli gidişatı fark eden gelişmiş ülkeler, önlemler konusunda önemli bütçeler ayırdı, yasal düzenlemeler yaptı. Türkiye’de de bazı yasal düzenlemeler yapıldı; ancak ne yazık ki pratiğe geçirilemedi. Mesela kaç kişi, günde ne kadar süre bilgisayar kullanıyor bilinmiyor. Bu konuda tahminler dışında elde bir veri yok… Gerçek şu ki, haftada 15 saatin üzerinde bilgisayar kullananlar, bir yıldan sonra çeşitli sağlık problemleriyle karşılaşıyor. Bilgisayar kullanımına bağlı doğan sorunlar temelde 3 başlık altında toplanıyor. Kas iskelet sistemi rahatsızlıkları, göz rahatsızlıkları ve psiko-sosyal sorunlar… Bilgisayar kullanımı, genellikle çok az değişen bir duruşla, el bileği ve kol kaslarının benzer hareketleri yapmayı gerektiren bir uğraş. Bu nedenle omurga, omuz, sırt, dirsek, el bileği ve parmaklara ilişkin rahatsızlıklar daha sık. Memorial Hastanesi Fizik Tedavi Uzmanı Dr. Rıza Azeri’nin verdiği bilgilere göre; karpal tünel sendromu, ulnar sinir tutulumu, lateral medial epikondilitis, DeQuervian tenosinovitis, myofasial boyun ve bel ağrıları bilgisayar kullanıcılarını bekleyen başlıca rahatsızlıklar… Bunların arasında en sık görülen karpal tünel sendromu, el bileğinin bir hastalığıdır. Hastalığın belirtileri; geceleri ellerde ortaya çıkan ve zaman içinde giderek şiddetlenen uyuşmalar, kola ve omuza yayılabilen ağrılar. Avuç içinde ve parmaklarda (özellikle baş, işaret ve orta parmakta) his kaybı veya elektrik çarpması hissi. Elde kuvvet kaybı, tutamama, tutulan şeyleri düşürme. Elin sallanmasıyla ağrıların hafifleyebilmesi. Bilgisayar kullanımı sırasında gözler de epey etkilenir. Kullanılan monitörün özelliği, kullanıcının pozisyonu ve var olan kırma kusuru için uygun gözlük kullanıp kullanmaması, odanın aydınlatması, ekrandaki ışık yansımaları, kullanılan zemin ve karakter özellikleri önemli faktörlerdir. Bilgisayar kullanımına bağlı, gözlerde yorgunluk, yanma hissi, kızarıklık, kaşıntı, sulanma, bulanık ya da çift görme gibi şikâyetler oluşur. Bilgisayar kullanırken kullanıcılar göz kapaklarını farkında olmadan daha az açıp kapatır. Ortalama dakikada 12 olan göz kırpma sayısı, bilgisayar kullanımı sırasında yarıya kadar düşmekte, bu da kuru göz yakınmalarına yol açabilir. Bilgisayar monitörlerinden yayılan negatif yüklü partiküller, insan bedeninde ve gözlerde negatif elektrik yükü oluşturarak havadaki pozitif yüklü toz parçacıklarını çekip gözlerde göz yangısına bağlı şikâyetlere sebep olur. Özellikle 40-50 ve üzeri yaşlardaki kişilerin, bilgisayar kullanırken 50-70 cm mesafeye göre düzenlenmiş gözlük kullanması gerekir. Bilgisayarların göz sağlığına etkileri konusunda görüşlerini aldığım Memorial Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Dr. Bülent Ayan, ekranla çalışanlarda göz şikâyetlerinin önemli bir sebebinin de kişide daha önceden var olan miyopi, hipermetropi ve astigmatizma gibi kırma kusurları olduğunu vurguluyor. Halk arasında, bilgisayarın gözleri bozduğu görüşünün doğru olmadığını; ancak bilgisayarın, kusurları açığa çıkardığını veya belirginleştirdiğini belirtiyor. Bu sebeplerle gözlük kullanmak durumunda olanların ekranla çalışırken gözlüklerini mutlaka takması gerekir. Bilgisayar rahatsızlıklarından korunmanın yolları * Çalışma masa ve sandalyesi ergonomik boyutlarda olmalıdır. Sırt, boyun ve bel dik tutulmalı ve kesinlikle kambur oturmamalıdır. Dizleriniz 90 ve 110 derece arası bir açıda duracak şekilde çalışılmalıdır. Bunu sağlamak için gerekirse ayağınızın altına küçük eğimli bir ayakkabı tahtası konulabilir. * Klavyede avuçları paralel tutun ve tuşlara sert vuruşlar yapmayın. * Yazı yazarken bilekler düz durmalı. Her iki el bileğinin dışa doğru fazla sapması engellenmeli. * Ön kollar yatay konumda olmalı. Klavye, kolların aşağıya sarkmasını veya yukarı uzanmasını engelleyecek bir yükseklikte bulunmalı. * Doğru materyal yerleşimi, doğru yazım tekniği ve pozisyon seçimi yapılmalı. * Gözünüzün bakış açısı 20-30 derece yukarıda, ekrandan uzaklık ise ortalama 60-70 santim olmalı. * Tavan ya da duvarlara aydınlatma armatürleri konulmamalı, oda, tavandan yansıyan ve çok parlak olmayan bir ışıkla aydınlatılmalı. * Yüksek hızda bilgisayar kullanıcıları için, her 20 dakikada bir 1 dakika veya her saatte bir en az beş dakika dinlenme aralığı verilmesi ve vücut pozisyonunda değişiklik yapılması, baş, boyun ve bel egzersizleri gerekmektedir. Doç. Dr. Cumhur Kılınç - Zaman Cumaertesi