İngiltere, ABD'ye F-35'lerin kritik bilgisayar kodlarını paylaşmaması halinde çekilme tehdidinde bulunurken, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 5 ülke Hollanda'da biraraya gelerek ABD'ye karşı 'ortak bir cephe kurmayı' görüştü. ABD öncülüğünde, İngiltere, Türkiye, Kanada, Avustralya, Norveç, İtalya, Danimarka ve Hollanda'nın yürüttüğü 259 milyar dolarlık Geleceğin Uçağı F-35 Müşterek Taarruz Uçağı Projesi'nde 'kod' krizi patladı. 'GİZLİ KODLARI BİZE DE VER' Devrim niteliğindeki teknoloji ve sistemleri biraraya getiren 5. jenerasyon taarruz uçağı F-35'de kullanılan bilgisayar yazılımlarının kodlarının bazı bölümlerinin ABD Savunma Bakanlığı Pentagon tarafından proje ortağı 'müttefiklerine' vermek istememesi Londra ile Washington'un arasını açtı. İngiltere, 12 milyar sterlin tutarındaki F-35 siparişini iptal etme tehdidinde bulunurken, projenin ABD, Kanada ve Avusturalya dışındaki ortakları da geçen cuma günü Hollanda'da biraraya geldi. ANKARA TEMKİNLİ Amerikan New York Times (NYT) gazetesi, Amsterdam'da buluşan Türkiye, Danimarka, Hollanda, Norveç ve İtalya temsilcilerinin 'kodları' vermemekte direnen Pentagon karşısında 'ortak bir cephe oluşturma'yı ele aldıklarını yazdı. Milli Savunma Bakanlığı kaynakları, Türkiye'nin Hollanda'daki toplantıya katıldığını doğrularken, Ankara'nın tavrının Pentagon'a karşı 'ortak bir cephe' kurulmasından değil, daha çok İngiltere ile ABD arasındaki gerilimi sona erdirme amacı taşıdığını dile getirdi. Kaynaklar, 5 ülkenin 'Ya İngiltere ile ABD anlaşır ve biz dışarda kalırsak' endişesi taşıdığını belirterek, Türkiye'nin daha çok temkinli bir yol izlediğini, 'ortada bir pozisyon' aldığını kaydetti. Ankara çatlağın bir an önce sona ermesini istiyor. LONDRA REST ÇEKTİ NYT, ABD'nin liderliğindeki dokuz ortaklı 256 milyar dolarlık F-35 Müşterek Taarruz Uçağı Projesi'nin uluslararası işbirliği için bir model oluşturmasının öngörüldüğünü, ancak ABD'nin kritik teknolojileri paylaşma isteksizliği nedeniyle büyük ortakların bazılarının çekilme tehdidinde bulunduklarını belirtti. İNGİLTERE 150 UÇAK ALACAK ABD dışındaki en büyük ortak İngiltere'nin ABD Senatosu Silahlı Kuvvetler Komitesi'ndeki bir toplantıda bir ultimatom verdiği de kaydedildi. İngiltere'nin ileri teknolojiye daha iyi bir erişim sağlanamaması halinde projeden çekileceğini bildirdiğine dikkat çeken gazete, İngiltere'nin şimdiye kadar projeye 2 milyar dolar yatırım yaptığını ve 150 uçak satın almak için 9 milyar dolar daha harcamayı planladığını hatırlattı. Tanesi 60 milyon dolar NYT, şikayetlerin çoğunun ABD ile çalışma ilişkileriyle ilgili olduğunu belirterek, Norveç'in ise, projede kalıp kalmamayı sorguladığını bildirdi. NYT'ye konuşan Norveç Devlet Sekreteri Espen Barth Eide ise, "Transatlantik işbirliğine çok bağlıyız, ancak daha dengeli olmalıdır" ifadesini kullandı. NYT, diğer ortakları Kanada ve Avustralya ile birlikte yabancı ortakların şimdiye kadar projenin 20 milyar dolarlık geliştirme maliyetine 4 milyar doları aşan bir katkıda bulunduklarını belirtti. Projenin gelecek yıl üretim aşamasına geçmesinin öngörüldüğünü hatırlatan gazete, herhangi bir ortağın çekilmesinin çok mahçup edici bir gelişme olacağını kaydetti. NYT gazetesi, F-35 uçaklarının birim maliyetinin 45 ile 60 milyon dolar arasında değişeceğini yazdı. Görünmezlik özelliği olan ve sesten hızlı uçan Müşterek Taarruz Uçağı Programı kapsamında 4 bin 500'ü aşkın F-35 Joint Strike Fighter'ın üretilmesi planlanıyor. Türkiye 150 tane F-35 JSF alacak Bu yılın başlarında ilk deneme uçuşu gerçekleştirilen F-35 Müşterek Taarruz Uçağı (JSF) için şimdiye kadar 20 milyar dolar harcama yapıldı. F-35 JSF'ın tanesinin fiyatının 45 ila 60 milyon dolar arasında olacağı belirtiliyor. Türkiye'nin 100 ila 150 tane almayı planladığı F-35 Projesi'ne, Türkiye, Konsept Gösterim Safhası'na (CDP) 1999 yılında imzalanan LOA anlaşması ile katılmıştı. 2001 yılı sonunda projenin bu bölümüyle ilgili çalışmalar tamamlanmış ve Sistem Geliştirme ve Demonstrasyon Fazı (SDD) çalışmaları başlatılmıştı. Türkiye, müşterek taarruz uçağı projesinin belli bölümüne hem imal ederek hem de satın alarak katkı sağlayacak. TÜRK FİRMALARI DA VAR Projeye Türkiye'nin 10 yılda toplam 175 milyon dolarlık katkıda bulunması öngörülürken, proje çerçevesinde aralarında Türkiye'nin de bulunduğu ülkeler için 4 bin 500'den fazla uçağın üretilmesi öngörülüyor. F-35 Müşterek Taarruz Uçağı programında Aselsan, Havelsan, Kalekalıp, Mikes, TAI, Alp Havacılık, Aydın Yazılım ve Elektronik Sanayi A.Ş. (AYESAŞ), Gate Elektronik gibi başlıca Türk savunma sanayii firmaları bulunuyor. Ağ merkezli savaşa uygun Tüm dünyada 134 bin çalışanı olan Lockheed Martin'in üreteceği ve ABD, İngiltere, Hollanda, Türkiye, Avustralya, Danimarka, Norveç, İsrail ve Singapur'un müşterisi olduğu F-35 JSF savaş uçağının bu kadar ilgi görmesinin en büyük nedeni, 'ağ merkezli' savaş kavramına cevap vermesi. Bir başka ifadeyle, uçak taktik bilgileri elde ediyor, çözümlüyor ve amaca yönelik olarak kullanabiliyor. F-35 gibi savaş uçakları, kendi sistemlerinde varolan alıcıların yanı sıra, daha gelişmiş sistemlerden ya da ABD Hava Kuvvetleri bünyesindeki keşif uçaklarının gönderdiği bilgilerden yararlanabiliyor. Uçak gemilerinden kolay kalkış sağlamak amacıyla, dikey kalkış-iniş teknolojisi de deneniyor. Yenişafak