Pandemi nedeniyle yaklaşık 2 yıldır ciddi sıkıntılar yaşayan havacılık sektöründe tüm çalışanlar ağır bedeller ödüyor.

Türk Hava Yolları, 2021 yılının ilk 9 ayında 6,2 milyar TL net dönem kârı elde ettiğini açıkladı ama hem kokpit, hem kabin hem tüm yer birimlerdeki diğer çalışanların ciddi şikayetleri var.

Bunlar arasında çok ağır sınavlardan ve testlerden geçerek THY Akademi’den mezun olan yeni pilotların durumu dikkat çekici…

Yaklaşık iki yıl THY Akademi’de eğitim alan pilotların eğitim borçları ödedikçe azalacağına artıyor.

Örnek olarak,  Kasım 2018’de eğitime başlayan bir pilot adayı 5.50 Euro/TL kuru ile 140 bin Euro karşılığı yaklaşık 770 bin TL’ye imza attı.

Bu pilot adayının Kasım 2020’de uçuşlara başladığı gün 9.25’e yükselen Euro/TL kuru ile eğitim borcu yaklaşık 1.3 milyon TL oldu.

Pilot, Kasım 2021’de eğitim borcunun 12 bin Euro’sunu ödemiş dahi olsa, bugün itibariyle şirkete olan borcu 11.22’ye yükselen kur ile 1.35 milyona yükseldi.

Pilot bu eğitim borcu her ay geri ödeme yapmasına rağmen her geçen yıl azalacağına her geçen gün daha da artıyor.

THY’nin kendi akademisinde son 10 yılda yetiştirdiği ne kadar pilot varsa bu durumda. Rakamın 800 ile 1200 arasında olduğu tahmin ediliyor.

Havayolu Çalışanları Sendikası (HAVA-SEN) Genel Başkanı Kaptan Pilot Seçkin Koçak, “Bu bir tuzak gibi bir şeyin içine girdik çıkamıyoruz”  diyerek konuyu şöyle değerlendirdi:

“THY Akademi’den mezun olup pilot koltuğuna oturan arkadaşlarımız TL ile maaş alıyor ama THY Euro ile borçlandırmış durumda. Hem de yasalara aykırı şekilde maliyetinin iki katına borçlandırıyor.

Arkadaşlarımız bu parayı 7-8 hatta 10 yıla kadar ödemeyi taahhüt etti. Eğitim bedeli  60-70 bin Euro’lardan başladı şimdi 160 bin Euro’lardan bahsediliyor. Ama kur nedeniyle ödedikçe biteceğine borç katlanıyor.

Bazı arkadaşlar evlerini, arabalarını satarak, kredi çekerek bu borcu kapatmak istedi, çok uğraştılar ama THY yönetimi bunu da kabul etmedi. Niye kabul etmedi çünkü bunu bilançosunda kâr olarak gösteriyor.

THY, “Pandemi döneminde maaş almıyorsunuz, tamam bu borcu kesmeyeceğiz erteliyoruz” dedi ama daha kötü oldu. Euro fırladı, borç katlandı. 

Pandemiden sonra daha vahim bir tablo oluştu. Yurtdışına giden pilotlar oldu. THY borcu tahsil edemedi. Mahkemelik oldular. İki mahkeme kararı çıktı, “Eğitim verdiğin tarihteki euro kuru üzerinden bir rakam belirleyip ona göre borcu tahsil etmen gerekiyor. Borcu bu şekilde tahsil edemezsin” şeklinde. Yurtdışına gidenler çoğalırsa THY ciddi bir sıkıntı yaşayabilir.”

HAVA-SEN kurucularından Avukat Hakan Tokay ise konunun dikkat çeken diğer yönlerini şöyle özetledi:

Yargıtay kararlarında, işverenin ancak varlığını ispat ettiği eğitim giderlerini isteyebileceği hususunda içtihat oluşturulmuş ise de THY peşinen belirlediği eğitim ücretini ve giderlerini talep ediyor.

Borçlandırmayı Türk Parasının Kıymetinin Korunması Hakkındaki Kanun’a aykırı olarak sözleşmeleri yabancı para türleri üzerinden düzenliyor.

Bu durumda eğitim borcu düzenli ödenmesine karşın oluşan kur farkı nedeni ile borç tutarı azalmak yerine artış gösteriyor ve borç kimi zaman ödeme yapılmasına karşın iki katına çıkıyor. Burada da Borçlar Kanunu’nun ilgili 138. maddesi uyarınca borçlunun öngörülemeyen sebepler dolayısı ile sözleşmenin yeniden uyarlanmasını isteme hakkı var fakat THY bu hakkı da tanımıyor.