DW Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Almanya Adalet Bakanlığı yetkilileri, Türkiye'nin Almanya'dan geçen yıl 52 kişinin iadesini istediğini, adi suç kapsamındaki 20 iade talebinin kabul edildiğini açıkladı. Adalet Bakanlığı yetkilileri bu yıl içerisinde ise Ankara'nın 53 kişinin iadesini istediğini ve bu kişilere ait iade dosyalarını ilettiğini söyledi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise Temmuz ayında yaptığı açıklamada Almanya'ya 4 bin 500 dosya iletildiğini söylemişti. Erdoğan bu dosyaların PKK ile bağlantılı olduğunu belirtmişti.
Ancak Alman yetkililer ortada 4 bin 500 iade talebi ya da Alman makamlarına iletilmiş 4 bin 500 dosya olmadığını söylüyor.
Almanya'da 2016 iade taleplerine ilişkin kesin resmi istatistikler 2018 yılında, 2017 taleplerine ilişkin resmi istatistikler ise 2019'de açıklanacak. Alman hükümetinin daha önce Sol Parti'nin bir soru önergesine verdiği yanıtta 2009-2015 yılları arasında Türkiye'nin Almanya'ya toplam 306 iade talebi ilettiği, 138 iade talebinin kabul edildiği bilgisi yer alıyor.
Öte yandan Almanya'da da terör örgütleri listesinde bulunan PKK'nın faaliyetlerine, destekçilerine karşı 1993 yılından bu yana açılmış yaklaşık 4 bin 500 soruşturma bulunuyor.
İade değil bilgi talebi
Türk makamları, 4 bin 500 dosyanın sonuçlarına ilişkin Alman federal hükümetinden bilgi talep ederken, Berlin ise bu konuda kendisinden değil, ilgili eyaletlerden ve mahkemelerden bilgi alınması gerektiği karşılığını veriyor.
Alman yetkililer, Türkiye'nin yaptığı resmi iade talepleriyle ilgili olarak da bu dosyaların titizlikle incelendiğini, siyasi gerekçelerle açılmış soruşturmalarda bu taleplerin kabul edilmediğini vurguluyor.
"Türkiye'ye iadeler güçleşti"
DW Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Berlin Hür Üniversitesi Kamu Hukukçusu Prof. Dr. Helmut Aust, Türkiye'nin iade taleplerini karşılamanın gün geçtikçe daha da güçleştiğini, artık siyasi ya da adi suç ayrımının da önemini kaybetmekte olduğunu söyledi.
"Görünen o ki Türkiye'de temel hukuk devleti ilkelerine uyulmuyor" diyen Prof.Dr. Aust, bu nedenle iade taleplerinin karşılanmasının önünde ciddi hukuki engeller bulunduğunu vurguladı.
Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler gereğince yükümlülükleri olduğuna işaret eden Alman hukukçu şöyle devam etti:
"Türkiye'nin de taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) adil yargılanma hakkıyla ilgili 6'ıncı maddesi belirli yükümlülükler öngörüyor. Kitlesel gözaltı, tutuklama dalgaları ve hukuksal korumanın garanti edilmiyor oluşu, bu koşullar altında Türkiye'ye bir iadenin yapılmasında ciddi sakıncalar olabileceği değerlendirmesine yol açıyor."
AİHS'nin 6'ıncı maddesine göre her birey, kendisine yöneltilen suçlamalar konusunda karar verecek olan yasayla kurulmuş bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından davasının makul bir süre içinde, hakkaniyete uygun ve açık olarak görülmesini istemek hakkına sahip.
Aynı maddeye göre, bir suç ile itham edilen herkesin, suçluluğu yasal olarak sabit oluncaya kadar suçsuz sayılması gerekiyor. Ayrıca her yurttaş, kendisine yöneltilen suçlamanın niteliği ve nedeninden haberdar edilme hakkına sahip. Alman hükümetinde Türkiye'nin son aylarda özellikle sözleşmenin bu maddesindeki yükümlülüklerini yerine getirmediği yönünde kanaat oluşmuş durumda.
İltica talepleri
Türkiye ile Almanya arasında son dönemde yaşanan gerilimin önemli bir boyutunu, 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında Almanya'ya iltica başvurusunda bulunan aralarında polis ve askerlerin de bulunduğu kamu görevlileri oluşturuyor.
Alman makamlarının, Türkiye'deki birçok soruşturmayı, siyasi gerekçelerle açılmış soruşturmalar olarak değerlendirmesi ve bu kişilerin iade taleplerine soğuk bakması, hukuki tartışmaları beraberinde getiriyor.
Berlin Hür Üniversitesi Kamu Hukukçusu Prof. Dr. Helmut Aust, bu konuda uluslararası sözleşmelerin hükümlerinin açık olduğuna işaret ederek şu değerlendirmeyi yaptı:
"Türkiye'nin de taraf olduğu Avrupa Konseyi'nin Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi (SİDAS) bir suçun siyasi suç olup olmadığını takdir etme yetkisini, iadeyi gerçekleştirmesi beklenen ülkeye bırakıyor. Dolayısıyla Alman makamları bu iade taleplerini siyasi suçlar kapsamında değerlendirmesi halinde, bu talepleri geri çevirme hakkına sahiptir."
