Almanya'da Würzburg Üniversitesi'nden bilim insanlarının, dünya çapında demokrasilerin gelişimiyle ilgili yaptığı kapsamlı araştırma çarpıcı sonuçlar ortaya koydu. Ülkelerin demokratiklik ölçeğinde sırasıyla "işleyen demokrasi", "eksik demokrasi", "melez rejimler", "ılımlı otokrasi" ve "sert otokrasi" olarak sınıflandırıldığı araştırmada Türkiye "ılımlı otokrasiler" arasında yer aldı.
1900'lü yıllardan bu yana 175'i aşkın ülkedeki yönetim şekilleri ve demokrasi kalitesindeki değişimleri mercek altına alan "Demokrasi Matriksi"nin 2019 yılı verilerine göre Türkiye, 2012-2019 döneminde en sert düşüşü yaşayan ülkeler arasında gösterildi. 2012'de "eksik demokrasi" olarak sınıflandırılmasına rağmen hızlı demokratikleşme gösterdiği belirtilen Türkiye, 2019'da "ılımlı" otokrası seviyesine geriledi. "Eksik" demokrasiden "ılımlı" otokrasiye gerileyen ülkeler arasında en belirgin örnekler olarak Türkiye'nin yanında Sırbistan, Macaristan, Brezilya ve Hindistan da gösterildi. Türkiye matrikste 179 ülke arasında 140'ıncı sırada yer aldı.
Dünya genelinde düşüş var
Araştırmaya göre dünya genelinde demokrasilerin kalitesinde de düşüş kaydedildi. Dünya nüfusunun yarıya yakınının "demokratik rejimler"de, ancak sadece dörtte birinin "demokrasilerde" yaşadığı belirtildi.
Araştırmadaki sınıflandırmaya göre ele alınan 179 ülkeden 83'ü "demokrasi" statüsüne sahipken "eksik" demokrasilerin sayısı 46, "işleyen" demokrasilerin sayısı 37 olarak belirlendi. 55 ülke "otokrasi" ile yönetilirken "ılımlı" otokrasilerin 34, "sert" otokrasilerin 21 ülkede geçerli olduğu kaydedildi. Hem demokratik hem otokratik ögeleri barındıran "melez" rejimlerin sayısı ise 41 olarak belirlendi.
Hangi ülkeler nasıl sınıflandırıldı?
Ağırlıklı olarak AB ülkeleri, ABD, Japonya, Kanada gibi sanayi ülkeleri "işleyen" demokrasiler arasında sayılırken Polonya, Kıbrıs, Hırvatistan, Malta, Bulgaristan gibi Avrupa ülkeleri "eksik" demokrasi olarak sınıflandırıldı.
Çok sayıda Afrika ülkesiyle Bosna-Hersek, Ukrayna, Irak, Ürdün, Pakistan gibi ülkeler "melez rejim", Türkiye'nin yanı sıra çeşitli Afrika ülkeleri ile Rusya, İran, Mısır, Afganistan, Cezayir gibi ülkeler "ılımlı" otokrasi sınıfında yer aldı.
Skalanın en altındaki "sert" otokrasi sınıflandırmasındaysa Birleşik Arap Emirlikleri, Azerbaycan, Libya, Çin, Kuzey Kore, Suriye ve Suudi Arabistan gibi ülkeler bulunuyor.
Kapsamlı araştırmada temel demokratik kurumların işleyişi, özgürlükler, siyasi ve toplumsal eşitlik, siyasi karar alma mekanizmalarına katılımın yanı sıra yolsuzluk, şiddet seviyesi ve sosyo-ekonomik koşullar gibi dış etkenlerin de ölçüt alındığı bildirildi.
Alman Bertelsmann Vakfı'nın Nisan ayında yayınladığı Dönüşüm Endeksi‘nde de Türkiye ilk kez "ılımlı otokrasi" olarak sınıflandırılmış, raporda 137 ülke arasında 77’nci sırada gelen Türkiye için "de facto diktatörlük" nitelendirmesi yapılmıştı.
