AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın başlattığı “Biz Bize Yeteriz” kampanyasına katılanlar arasında, bağış yapmaları yasak olan tütün şirketleri de yer aldı.
PHILSA Philip Morris Sabancı Sig. Tüt. A.Ş. kampanyaya 4 milyon 724 bin TL bağış yaparken, Japan Tobacco International Türkiye (JTI Türkiye) de 1 milyon 255 bin TL ile kampanyanın “en yüksek bağışlar” listesinde yer aldı.
Söz konusu bağışlar Türkiye’nin 2004 yılında imza attığı ve aynı yıl 5261 sayılı Kanun ile kabul ettiği tütün endüstrisinin bağış yapmasını ve bu bağışların kabul edilmesini yasaklayan Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’ne aykırı olarak gerçekleşti.
İki şirketin yaptığı bağışlar kampanyanın internet sitesinde ilan edilen “en yüksek bağışlar” listesinde duyuruldu. Anadolu Ajansı da 4 Mayıs tarihinde JTI Türkiye’nin kampanyaya yaptığı bağışı “övgüyle” kamuoyuna duyurdu. AA’nın haberinde şirketin “Ülkemizin örnek bir mücadele sergilediği Kovid-19 salgınından dayanışma ile çıkacağımıza dair inancımız tamdır” şeklindeki açıklamasına da yer verildi.
Bu bağışın kabul edilmesinin de, AA’nın şirketin halkla ilişkiler faaliyetine soyunmasının da hem Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’ne hem de 5261 sayılı yasaya aykırı olduğu değerlendiriyor.
Sözleşmenin bağlayıcı bir uluslararası antlaşma olduğu ve Anayasa’nın 90. maddesine göre, usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası antlaşmaların kanun hükmünde sayıldığı biliniyor.
Tütün endüstrisinin çıkarları ile halk sağlığı çıkarları arasında uzlaştırılamaz ihtilaf ilkesi
Tarafların halk sağlığı politikalarını tütün endüstrisinin çıkarlarından korunmasını taahhüt altına alan sözleşmenin 5.3. maddesi ile tütün reklam, tanıtım ve sponsorluklarını yasaklayan 13. maddesi ve bu maddelerin uygulanmasına ilişkin Uygulama Rehberleri, tütün endüstrisinin bağış yapmasının yasaklanmasını, tütün endüstrisinin çıkarları ile halk sağlığı çıkarları arasında kökten ve uzlaştırılamaz bir ihtilaf olduğu ilkesine uyulmasını, hükümet yetkililerinin her türlü çıkar çatışmasından kaçınmasını, tütün endüstrisiyle herhangi bir mali ilişkiye girilmemesini zorunlu kılıyor.
Söz konusu bağışların kabul edilmesi tütünle mücadelenin samimiyetinin sorgulanmasına ve sigara tekellerinin iktidar üzerindeki gücünü koruyabildiğini göstermesine neden oldu.
