Türkiye ile ABD arasındaki S-400 ve F-35 gerilimi sürerken Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Washington ziyaretinde yaptığı görüşmelerde de somut ilerleme sağlanamadı. ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence’ten Ankara’ya “Tarafını seç” mesajının ardından NATO toplantıları çerçevesinde Washington’da bulunan Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ile ABD’li mevkidaşı Mike Pompeo bir araya geldi. 

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Robert Palladino, görüşmede konuşulan başlıklara ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, “Pompeo, Suriye’nin kuzeydoğusu ile ilgili devam eden müzakereler konusunda desteğini dile getirdi, aynı zamanda bölgede Türkiye’nin tek taraflı bir askeri eyleminin muhtemel yıkıcı sonuçları hususunda uyarıda bulundu” ifadelerine yer verdi. Türkiye ile ABD arasında, Ankara’nın terör örgütü gördüğü YPG’nin omurgasını oluşturduğu SDG’nin kontrolünde bulunan kuzeydoğu Suriye’de olası bir “güvenli bölge”nin kimin kontrolünde olacağına ilişkin anlaşmazlık sürüyor. Palladino, Pompeo’nun S-400’ler konusundaki endişeyi ve Türkiye’deki tutuklu ABD vatandaşları ve konsolosluk çalışanları konusunu gündeme getirdiğini de kaydetti. 

‘Gündeme gelmedi’

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy ise ABD’den gelen açıklamanın doğruyu yansıtmadığını söyledi. Aksoy “Görüşmeden önce kaleme alındığı aşikâr olan açıklamanın görüşmenin içeriğini yansıtmadığı gibi, görüşmede gündeme dahi gelmeyen hususlara yer verdiği görülmektedir” ifadesini kullandı. Aksoy, görüşmenin içeriği hakkında bilgi vermedi. Çavuşoğlu da Pompeo’nun açıklamalarını eleştirerek “Biz çok şaşırdık, gerek açıklamanın tonu gerekse Pompeo’nun ifade ettiği söylenen ifadeler gerçeği yansıtmıyor” diye konuştu. 

Stoltenberg: Kendi kararı

NATO Dışişleri Bakanları toplantısında basının karşısına çıkan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, F-35 savaş uçaklarına ilişkin problemin Türkiye ve ABD arasında yaşandığını ve toplantının gündeminde olmadığını söyledi. Stoltenberg, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 savunma sistemini almasına ilişkin, “Hangi silahı alacağı, her NATO müttefiki ülkenin kendi ulusal kararıdır. Bunun bir sorun olmaya başladığının farkındayız ama ABD ile Türkiye bunu kendi aralarında görüşüp ele alıyorlar” ifadelerini kullandı.

Öte yandan Çavuşoğlu, Rusya’dan S-400 alımına ilişkin “Bu anlaşmanın bittiğini ilk defa söylemiyoruz. Açıklamalarımın arkasındayım. Bir ülkenin illa oradan almayıp buradan alacaksın diye dayatması müttefiklik ruhuna uymuyor” dedi. Çavuşoğlu, Patriot’ların fiyatı ve diğer konularda ABD ile anlaşabileceklerini ama sürecin ilerlemesi için Kongrenin onayının gerekeceğini söyledi. 

Türkiye’nin Rus S-400 savunma sistemi alma adımına muhalefetini her geçen gün sertleştiren Washington’dan gelen tepkilere son olarak ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence de eklenmişti. Pence’in “Türkiye ABD ile Rusya arasında bir seçim yapmalı” resti dikkat çekmişti. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay bu açıklamalara aynı üslupla yanıt verse de Pence’in demeci, ABD’nin önümüzdeki dönemde Türkiye’ye yönelik “Tarafını seç” baskısını artıracağının işaretini veriyor.

Öte yandan ABD’den Türkiye’nin program ortağı olduğu F-35 yeni nesil savaş uçağı programından çıkartılmasına yönelik hazırlıklarla ilgili gelen çelişkili açıklamalar dikkat çeken başka bir noktayı oluşturuyor. Önceki gün ABD Senatosu Silahlı Kuvvetler Komitesi Başkanı James Inhofe, Türk pilotların, şimdiye kadar Florida, Teksas ve Arizona’da gerçekleştirdiği F-35 eğitim uçuşlarının durdurulduğunu ve teknik ekibin eğitimini askıya aldığını açıkladı ancak bu açıklamayı ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) doğrulamadı. 

Önceki gün F-35’lerin operasyonel kapasitesiyle bağlantılı Türkiye’ye yapılacak teslimatın askıya alındığını duyuran Pentagon Sözcüsü Mike Andrews, Türk pilotların ABD’deki F-35 eğitimlerinin ise sürdüğünü kaydetti. Türk askeri yetkililer de dün Pentagon Sözcüsü’nün açıklamalarına atıfta bulunarak “Pilotların eğitimi sürüyor” açıklaması yaptı. Buna karşın ABD’den gelen çelişkili açıklamalar, F-35 konusunun Türkiye üzerinde baskı unsuru olarak kullanılmaya devam edeceğinin işareti olarak yorumlanıyor.