Piyasada şeker bulmak zorlaşıyor. Türkşeker’in piyasaya yeterince şeker sunamaması nedeniyle şekerin girdi olarak kullanıldığı sektörlerde sıkıntı yaşanmaya başladı. Türkşeker 50 kiloluk şekerin çuvalını 270 liraya satarken toptancılarda adeta karaborsaya düştü. 50 kiloluk şeker çuvalının fiyatı 700 liraya kadar çıktı. Üreticiler, şeker tedarikinde yaşadıkları sorun sebebiyle üretim yapamıyor. Fiyatın düşük kalmasından dolayı Türkşeker’e yoğun bir talep bulunurken, Türkşeker sadece anlaşmalı marketlere şeker satışı yapıyor, piyasaya şeker vermiyor.
Birgün'de yer alan habere göre Gaziantep Ticaret Odası (GTO) Başkanı Tuncay Yıldırım, ürünlerinde şeker kullanan sanayiciler ve gıda toptancılarının şekere ulaşamadıklarını ve artan şeker fiyatları nedeniyle zor durumda olduklarını belirterek artan maliyetin enflasyonist bir baskı yaratmaması için Türkşeker’in üreticiye destek olması çağrısında bulundu.
Yaşanan şeker krizine ilişkin bir değerlendirme yapan GTO Başkanı Yıldırım, yetkililere Türkşeker’in piyasaya arz miktarını artırması ve üreticiye uygun fiyatlı şeker satışı yapması çağrısında bulundu.
Yıldırım yaptığı değerlendirmesinde fiyatlar nedeniyle işletmelerin zarar ettiğini belirtti: “Gıda toptancısı ve sanayicisi üyelerimiz ile yaptığımız istişarelerde piyasaya şeker arzının yeterli olmadığı ve fiyatların aşırı yüksek olduğuna dair geri bildirimler aldık. Son dönemlerde şeker fiyatlarında yüksek tutarlardaki artış işletmelerin yeni fiyatlama yapmasını engellemekte özellikle de taahhüde bağlı üretimlerde işletmelerin zarar etmesine yol açmakta.”
Özel şeker fabrikalarının piyasa değerinin daha üstünden fiyatla kendilerine şeker satmak istediğini söyleyen çekme helva üreticileri de sorunun çözülmesini talep etti. “Bu zamana kadar hammaddede hiçbir sıkıntımız yoktu ama bugünlerde şeker tedariki sorunu yaşamaya başladık” diyen Mesut Duran son 2-3 aydır şeker fabrikasından şeker almanın mümkün olmadığını söyledi.
Fabrikanın imalatçıya şeker vermediğini belirten Duran, “Bu yüzden bizlerde şeker tedarik edebilmek için sağdan soldan şeker topluyoruz. Dışarıdan şeker aldığımız takdirde, maliyetlerimiz yükseliyor. Vatandaşa bu maliyetleri yansıtmak zorunda kalıyoruz” dedi.
Yağ, un yanında şimdi de şeker kriziyle karşı karşıya kalındığını belirten CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, pancar üreticisinin artan maliyetler karşısında ürün bedelinin maliyetleri karşılamayacağından dolayı üretimden kaçındığını kaydetti.
CHP’li Sarıbal, “Şeker fiyatları artan enerji maliyetleri nedeniyle her gün zam üstüne zam yerken tüketici de tüketemiyor” ifadelerini kullandı. AKP’nin bunu bile isteye yaptığını belirten Sarıbal, “Stratejik bir tarım ürünü olan şeker fabrikaları 2018 yılında 682 milyon dolara özelleştirildi. Önce 2015 yılında başlayan şeker ithalatı 2020 yılına kadar devam etti. 2021 yılında artan kur nedeniyle içerdeki şeker fiyatları dünya fiyatlarının altında kaldı. İthalat eden firmalar içeriye yönelince ve dışarıya şeker satışları başlayınca iç piyasada daralma meydan geldi. Bir de üstüne enerji maliyetlerine artınca fiyatlar yükseldi. Bugün pancar üreticisi özel fabrikaların ve Türk Şeker tarafından iki kere fiyat açıklamasına rağmen çiftçi pancar üretmek istemiyor. Bizi yağ, un krizi yanında şimdi de şeker krizi bekliyor” değerlendirmesinde bulundu.
Şu an yaşanan şeker krizinin bir sebebi de şeker fabrikalarının bir kısmının özelleştirilmesiyle birlikte, piyasada şeker fiyatlandırması açısından ikili bir yapı oluşması olarak gösteriliyor. Bütün talebi özel fabrikalara göre daha ucuza şeker satan Türkşeker fabrikalarına yoğunlaşmasıyla Türkşeker’in bu talebi karşılayamaması kriz yaşanmasına neden oluyor. Türkşeker bünyesindeki 25 şeker fabrikasının 10’u 2018 yılında özelleştirildi. 2021 yılında şeker pancarı üretimi yaklaşık yüzde 21 düşerek 18 milyon 250 bin ton olarak gerçekleşti. Türkşeker 2018 yılındaki özelleştirmeler öncesi pancardan şeker üreten şirketler içerisinde yüzde 65 paya sahipken, bu oran günümüzde yüzde 35’e geriledi. 2020-2021 üretim döneminde Türkşeker yaklaşık 1,1 milyon ton şeker üretmiş, bu miktar kooperatif ve özel sektör fabrikalarının üretimiyle birlikte toplam 3,1 milyon tonu buldu. 2021 yılında toz şekerin fiyatı yüzde 49, kesme şekerin fiyatı ise yüzde 55 arttı.
