Soru: “Hocam, ben İlahiyat Fakültesi üçüncü sınıf öğrencisiyim. İlim öğrenip öğretmek istiyorum. Allah Teala’nın bana verdiği ömrün tamamını bu güzel hizmete adamaya hazırım ama elimde tutacak, beni yetiştirecek, bana rehberlik edecek birisi yok etrafımda malesef. Çalışmayı çok seven biriyim ancak hangi kitapları okuyarak kendimi yetiştirmeliyim, bunu bilmiyorum. Yardımcı olursanız sevinirim.” (N.S.)

Bazı sorular var ki cevabı gerçekten bu fakiri aşıyor. Ancak mailiniz o kadar samimiydi ki bigane kalmak mümkün değildi. 

Açıkçası kendimi şöyle rahatlattım: Ben zaten bir nakilciyim. Tavsiye makamı hiç değilim. Büyüklerimden öğrendiğim bilgileri sizlere aktarmaya çalışıyorum. 

Bu soruya cevap verirken de öyle yapacağım. İlahiyat Fakültesi’nde öğrenci iken hocalarımızın bize tavsiye ettiği kitapların isimlerini paylaşacağım. 

Mevlana Hazretleri’ne izafe edilen bir söz var: “Pergelin iğneli ayağı sabittir benim dinimde ama diğer ayağıyla yetmiş iki milleti dolaşırım...” 

Aslında bu hakikati “Bir İlahiyat öğrencisi öncelikle hangi kitapları okumalı?” sorusunun cevabı için de kullanabiliriz. Öncelikle pergelin iğneli ucunu temel eserlerimiz üzerine sabitlememiz gerekir. Ondan sonra diğer kitapları okumaya geçebiliriz.

Elbette en başta Kur’ân-ı Kerim. 

İkincisi Efendimiz’in nurlu beyanları yani hadis-i şerifler.

Üçüncüsü Üstad Hazretleri’nin kaleme aldığı Risale-i Nurlar.

Dördüncüsü ise Fethullah Gülen Hocaefendi’nin eserleri. 

Bu eserleri okuyup anladıktan sonra altyapımızı sağlamlaştırmışız demektir. Bundan sonra artık diğer kitaplara geçebiliriz. Ama tabi bu, artık ana eserlerimizi okumayı bir kenara bırakalım anlamına gelmemeli. 

Bakınız Hocaefendi, Fasıldan Fasıla isimli eserinde “Araştırma ve kitap okuma usûlü” başlıklı yazısında bir İlahiyatçı’nın kendini yetiştirmesi adına hangi ölçüleri veriyor:

“Öncelikle Arapçayı, asıl metinleri anlayabilecek kadar iyice öğrendikten sonra günde en az beş-on saat kaynak kitapları orijinal metinlerinden okumalıdır. Kitaplar okunurken de anlaşılamayan yerler, işin ehli uzmanlara sorulmalıdır. 

Okuma işlemi anlayarak yapılmalı, okunulan bilgiler de ya not edilerek ya da başka birisine anlatılarak pekiştirilmeli ve benliğe mâl edilmelidir. Çünkü bilginin, bilinerek ve şuurlu bir şekilde doğrudan doğruya idrak edilerek insanın hafızasında ve kalbinde kendisini hissettirmesi çok önemlidir. 

Her gün yaklaşık beş yüz sayfalık bir okuma temposuyla birkaç senede büyük ölçüde ana kaynaklar okunabilir. Bu arada temel hadis ve tefsir kitaplarının yanında ansiklopedik tarzda yazılan müracaat kitaplarına hızlı bakabilme ve aranılan konuyu hemen bulabilme tekniklerinin geliştirilmesi oldukça önemlidir. 

Ayrıca temel kaynaklar çok iyi bilindikten sonra değişik alanlarda yazılan diğer eserler mukayeseli bir şekilde gözden geçirilmelidir. Herhangi bir alanda ihtisas yapılsa bile temel İslâmî ilimler dediğimiz tefsir, fıkıh ve hadis alanlarında yazılmış kitaplar da mutlaka mütalâa edilmelidir.”

Şimdi isterseniz temel İslami ilimler dediğimiz Tefsir, Fıkıh, Hadis, Kelam ve Siyer alanlarında yazılmış tavsiye kitaplara geçelim. 

1. Kur’ân-ı Hakîm Meâli, Prof. Dr. Suat Yıldırım.

2. Kur’ân Meali, Ali Ünal.

3. Hak Dini Kur’ân Dili, Elmalılı Hamdi Yazır.

4. Tefhimü’l-Kur’ân, Mevdudi.

5. En Mühim Mesaj Kur’ân, Terc. Suat Yıldırım.

6. Tefsir Usulü, İsmail Cerrahoğlu.

7. Kur’ân-ı Kerim ve Kur’ân İlimlerine Giriş, Suat Yıldırım.

8. Tefsir Tarihi, Mehmet Sofuoğlu.

9. Celâleyn Tefsiri.

10. Safvetu’t-Tefâsir, Muhammed es-Sâbûni.

11. el-Esas fit-Tefsir, Said Havva.

12. Kur’ân Tarihi, Muhammed Hamidullah.

13. Safvetu’t-Tefâsir, Mehmed Ali es-Sâbuni.

14. Muhâkemât, Bediüzzaman Said Nursi.

15. İşârâtu’l-İ’câz, Bediüzzaman Said Nursi.

16. Fatiha Üzerine Mülâhazalar, Fethullah Gülen.

17. Kur’ân’dan İdrake Yansıyanlar, Fethullah Gülen.

18. Tevrat, İnciller, Kur’ân-ı Kerim ve Bilim, Terc. Suat Yıldırım.

1. Kütübü Sitte Tercümesi, İbrahim Canan.

2. Riyazu’s-Sâlihin.

3. Tecrid-i Sarih Tercemesi, Kamil Miras.

4. İlham Kaynakları, Vehbi Yıldız.

5. Hadislerle Müslümanlık (Hayatu’s-Sahabe) Yusuf el-Kandehlevi.

6. Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları, Subhi Salih.

7. Hadis Tarihi, Muhammed Hamidullah.

8. Hadis Usulü ve Tarihi, İbrahim Canan.

1. Büyük İslam İlmihali, Ömer Nasuhi Bilmen.

2. İslam Fıkhı Ansiklopedisi, Vehbe Zuhayli.

3. Nimet-i İslam, Hacı Zihni Efendi.

4. Bir Müslümanın Yol Haritası, Akademi Araştırma Heyeti.

5. Hanefiler İçin İslam Fıkhı, el-Hidâye Tercemesi, Ahmet Meylâni.

6. Hukuk-u İslamiyye ve Istılahat-ı Fıkhıyye Kamusu, Ömer Nasuhi Bilmen.

7. İslam Hukuk Felsefesi, M. Tahir b.  şûr.

8. İslam’da Helal ve Haram, Yusuf el-Karadâvi.

9. el-Muvafakat, Ebu İshak eş-Şâtibi.

10. İslam Hukuku Metodolojisi Fıkıh Usulü, Muhammed Ebu Zehra.

11. Fıkıh Usulü, Vehbe Zuhayli.

1. İman Hakikatleri, İslam Akaidinin Temelleri, Ömer Nasuhi Bilmen.

2. Kelam, Prof. Dr. Şerafeddin Gölcük-Prof. Dr. Süleyman Toprak.

3. Allah’ı İnkar Etmek Mümkün Müdür, Şehbenderzâde A. Hilmi.

4. İslam İnancında Allah’a İnanmak, Said Havva.

5. İslam Akaidi, Ömer Nasuhi Bilmen.

6. Muvazzah İlm-i Kelâm, Ömer Nasuhi Bilmen.

7. İşârâtu’l-Merâm Min İbârâti’l-İmam Ebi Hanife, Kemâleddin el-Beyazi.

8. Yeni İlm-i Kelâm, İzmirli İsmail Hakkı.

9. Risale-i Hamidiyye, Hüseyin Cisri Efendi.

10. Allah, Said Havva

1. Sonsuz Nur, M. Fethullah Gülen.

2. Gönül Tahtımızın Eşsiz Sultanı Efendimiz, Reşit Haylamaz.

3. Fıkhu’s-Sire, Ramazan el-Buti.

4. Hz. Muhammed (s.a.s.) ve İslâmiyet (İslam Tarihi), M. Asım Köksal.

5. Fıkhu’s Sire, Resulullah’ın Hayatı, Muhammed Gazali.

6. Siret-i İbn Hişam.

7. Sıfâtu’s-Safve, İbnu’l-Cevzi.

8. Hz. Peygamberin Savaşları, Muhammed Hamidullah.

9. İslam Peygamberi, Muhammed Hamidullah.

10. Kısas-ı Enbiyâ ve Tevârihu Hulefâ, Ahmed Cevdet Paşa.

11. İslam Tarihi, Filibeli Ahmet Hilmi Efendi.

Yazılan bu liste elbette nihaî değildir; belki bir başlangıçtır. En isabetli liste olma iddiası zaten hiç yoktur. Aksine uzmanları tarafından ilave ve çıkarmalara ihtiyacı vardır. 

Rabbimiz cümlemize okumayı sevdirsin ve elde ettiğimiz ilmimizi rızası istikametinde kullanmamızı nasip eylesin...