2023 yılı bir bütün olarak Rusya için toparlanma yılı oldu. Rusya Ekonomi Bakanlığı, büyüme rakamını yüzde 3,5 olarak açıkladı. Haziran ayında yıl sonu öngörülen büyüme yüzde 2,8’di. Batı’nın yaptırımları sonrası uluslararası ticarette Avrupa Birliği’nin boşalttığı yeri Çin, Hindistan, Türkiye, Azerbaycan ve Afrika ülkeleri aldı. Rusya’nın başı çektiği BRICS ülkeleri, Johannesburg'da düzenlenen 15. zirvede organizasyonu genişletme kararı aldı. Mevcut beş üyeye yeni beş üye daha katıldı. Kararda Arjantin’de bulunuyordu, ancak yıl sonunda yönetime gelen yeni iktidar bunu bekletmeye aldı. IMF verilerine göre 2020 yılına gelindiğinde BRICS, dünya GSYH'sine katkısı açısından, G7'ye eşit olurken 2021'den bu yana BRICS, G7'yi geride bıraktı.

4 Temmuz’da Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Devlet Başkanları Konseyi’nin 23. zirvesi, ‘çok kutuplu dünya düzeni’ ekseninde yeni gelişmelere sahne oldu. Afganistan, Belarus ve Moğolistan’ın gözlemci ülke olarak katıldığı toplantıda Türkmenistan da konuk ülke olarak yerini alırken, İran’ın ŞİÖ’ye tam üyeliği resmi olarak ilan edildi. Böylece Çin, Rusya, Kırgızistan, Tacikistan, Kazakistan, Özbekistan, Hindistan ve Pakistan ile birlikte örgütteki üye devlet sayısı 9’a yükselmiş oldu. Hindistan Başbakanı Modi, Kuzey-Güney Ulaşım Koridoru’nun geliştirilmesi gerektiğini, bu yolun Orta Asya'daki denize kıyısı olmayan ülkelerin Hint Okyanusu'na erişmelerine katkı sağlayacağını belirtti. ŞİÖ'ye üye ülkeler arasında ulaşım alanında işbirliğini teşvik etmek için Özel Çalışma Grubu kurulmuş, ulaşımın karbondan arındırılması, dijital dönüşümün ilerletilmesi ve yenilikçi teknolojiler konusunda İşbirliği Konsepti onaylanmıştır.

Yine Rusya’nın başı çektiği Avrasya Ekonomik Birliği’nin (AEB) son toplantısı üye ülkelerin tam katılımıyla gerçekleşti. Liderler 2030 ve 2045 dönemleri işbirliği deklarasyonunda anlaştılar. Zirveye, uzun süredir Rusya ile gergin ilişkiler yaşayan Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan da katıldı. Ayrıca toplantıda beş ülkenin başkanları İran ile AEB arasında tam ölçekli bir serbest ticaret bölgesinin oluşturulması konusunda bir anlaşma imzaladı.

Savunma Bakanlığı, Rus ordusuna 640 binden fazla sözleşmeli askerin kaydolduğunu açıkladı. Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Rus ordusunun 2023 yılındaki ana hedefine ulaşarak, Ukrayna ordusunun karşı saldırısını akamete uğrattığını söyledi. Şoygu, "Geride kalan yılda ana çaba askeri harekatın hedeflerine ulaşmaya odaklanmaktı ve Kiev ve NATO müttefikleri tarafından yüksek sesle dillendirilen Ukrayna Silahlı Kuvvetleri'nin karşı saldırısını engellemekti. Bu görev başarıyla tamamlandı" ifadelerini kullandı.

Bu yıl savunma sanayi işletmelerindeki üretimin katlanarak arttığını ve orduya verilen desteğin eşi benzeri görülmemiş bir düzeyde olduğunu söyleyen Rus Bakan, Rus birliklerinin, teknik donanım ve imkan olarak güçlendiğini söyledi. Askeri-endüstriyel kompleksin işletmeleri, en popüler askeri teçhizat ve silah türlerinin üretimini artırdığına dikkat çeken Şoygu, pek çok işletmenin 7/24 çalışmaya geçtiğini söyledi ve böylece askeri-endüstriyel kompleks çalışanları “Batılı askeri-teknik potansiyele meydan okudu” dedi. Rusya, inşaası tamamlanan 3 yeni savaş gemisini Aralık ayında suya indirdi.

Genelkurmay Başkanı Valery Gerasimov, yabancı askeri ataşelere verdiği brifingde, Rusya'nın Çin ve Hindistan ile kapsamlı stratejik ortaklık geliştirme yoluna devam ettiğini ve Kuzey Kore ile aktif kapsamlı etkileşim kurulduğunu anlattı. Ayrıca açıklamasında Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü, Bağımsız Devletler Topluluğu çerçevesinde ve Asya-Pasifik, Afrika, Ortadoğu ve Latin Amerika'dan dost devletlerle güvenilir ve karşılıklı yarar sağlayan ilişkilerin pekiştirilmesine özel önem verdiklerini vurguladı.

Rusya ve Çin hükümet başkanlarının 28. olağan toplantısında Şi Cinping, Moskova ile Pekin arasındaki ilişkilerin çok güçlü bir temele sahip olduğunu vurgularken, “Bu temel, ülkelerimizin risklere dayanma yeteneğini güçlendiriyor” dedi. Rusya ile Çin arasındaki ikili ticaret hacmini bu yılın sonunda 200 milyar dolara çıkarma görevinin planlanandan önce tamamlandığına dikkat çeken Şi, bu rakamın şimdiden 218.28 milyar dolara ulaştığını kaydetti. Görüşmede taraflar, "ikili ticareti ve tarımda işbirliğini genişletme, yatırımlar için diğer ülke şirketlerine daha iyi iş ortamı sağlama, enerji bağlarını ve güvenliğini güçlendirme, insani etkileşimleri ve yerel işbirliğini artırma, sanayi ve tedarik zincirlerinin güvenliğini ve istikrarını koruma" konularında uzlaştı.

Rusya ile Hindistan arasındaki ticaret hacmi 2023 yılı sonu itibarı ile 50 milyar doları aştı. Rusya'nın Hindistan'a yaptığı petrol ihracatı 10 aydır arka arkaya rekor kırarak devam ediyor. Hindistan, uzun yıllar Rusya’nın en fazla savunma sanayi ürünü ihraç ettiği ülkelerden biridir. Soğuk Savaş döneminde oluşan bu bağımlılık ilişkisi, günümüzde Hindistan’ın savunma, güvenlik ve dış politika tercihlerini etkilemeye devam etmektedir. Hindistan’ın özellikle nükleer denizaltılar konusunda Rusya’ya bağımlı olduğu bilinmektedir. İki ülke arasındaki işbirliği-ortaklık süreci, Hazar Denizi üzerinden geçen Uluslararası Kuzey-Güney Ulaşım Koridoru (INSTC) bağlamında da devam etmektedir. Bu rotanın temel amaçlarından biri Rusya ile Hindistan’ı Hazar Denizi ve İran üzerinden birbirine bağlamaktır. 

Bütün bunlarla birlikte 2023 yılı başında belirlenen, ülkenin gelişimi adına konulan çok sayıda hedef de tutmadı. Rusya Merkez Bankası fiyat artışlarını yüzde 7 seviyesinde bekliyordu ve hatta bahar aylarında tahminini daha da düşürmüştü. Ancak fiyat artışları üründen ürüne farklı olmakta birlikte %15 ile %35 arasında gerçekleşti. O dönemde enflasyonun yüzde 4,5 olacağı bile varsayılmıştı. Ama aralık sonu itibarıyla gerçekte %10’a çıkmış oldu. Savaş içerisinde olan bir ülkenin bu rakamları bile Türkiye’den daha iyi, ancak bu ayrı bir konu. Merkez Bankası 2024 için enflasyonun %4 olacağını söylüyor, kamuoyu anketleri ise bunun %14 olacağını gösteriyor. 

Ekonomik Kalkınma Bakanlığı tarafından sene başında dolar kurunun yaklaşık 70 ruble olacağı öngörüsü gelmişti. Fakat dolar, 100 rubleye kadar çıktı ve Aralık ayı sonunu 93 ruble ile kapattı. Bakanlık şimdi ise 2024 yılında ortalama döviz kurunun 90 ruble olacağı tahmininde bulunuyor. Haziran ayında Vladimir Putin,  Duma ve Senato üyelerine hitaben yaptığı konuşmada "borç verme faiz oranlarının düşürülmesi için objektif koşulların oluştuğunu" söylemişti. O zaman Merkez Bankası'nın faiz oranı yüzde 7,5'di. Şimdi ise yüzde 16.

Rusya’da her yıl artan işçi açığı, 2023 yılında rekor kırarak 4,8 milyon kişiye ulaştı. Uzmanlara göre bu gelişme Rusya ekonomisinin önümüzdeki yıllardaki kronik sorunlarından birisi haline dönüşme ihtimali bulunuyor. Savaş ile bağlantılı ve seferberlik endişesi ile işgücü piyasalarında kalıcı açık, istihdam fiyatlarını artırdı ve enflasyona neden oldu. Rusya, SSCB'nin çöküşünden bu yana en büyük göç dalgasını yaşadı. Bu durum aynı zamanda üretimde verimin düşmesini de sonuç veriyor. Ülkenin gelişimini sağlayan temel sanayi mamülleri azalıyor. 

Mayıs 2018'de Rusya Devlet Başkanı Putin, Rusya'nın ulusal projelerini belirleyen ve onaylayan “Rusya Federasyonu'nun 2024 yılına kadar olan dönemi için ulusal ve stratejik hedefler hakkında” bir kararname imzalamıştı. Sağlık, eğitim, demografik yapı, spor ve kültürel gelişim gibi farklı alanlarda konulmuş bu milli hedeflerde 2023 yılı boyunca da geri kalınmış oldu. Hatta yüksek öğretim, teknoloji transferi ve ülke dışı kültürel organizasyonlarda normal beklentilerin çok daha altına düştü. Onlarca Rus kültür merkezi kapandı ve uluslararası spor müsabakalarına Rus sporcular katılamadı.

2023 yılında Rusya Federasyonu’nun bütçe harcamaları tarihi bir rekora ulaştı ve Maliye Bakanlığı’nın değerlendirmesine göre 29 trilyon rublelik plana karşılık 32,2 trilyon ruble gerçekleşti. Ve çok ilginç bir şekilde 2023 yılında Rusya, kendi içinde gerçek bir enerji krizi yaşadı. Benzin ve dizel fiyatları bahardan itibaren yükselişe geçti, eylülde tarihi zirvelere ulaştı, birçok bölgede ise yakıt sıkıntısı ortaya çıktı.

Rusya ekonomisine yönelik diğer bir risk ise sık değişen mevzuat değişimleri ve artan vergiler oldu. Son on yıl iş dünyasının vergi istikrarına dair umutları “bütçe gelirlerinin savaş ekonomisi”nin yükünden etkilendi. 2023 yılında geriye dönük olarak da uygulanan “aşırı kâr vergisi” kapsamında işletmelerden 315 milyar ruble toplandı. Gaz, petrol, tahıl, kereste ve diğer bazı mallar dışındaki tüm ihracatlara döviz vergisi getirildi. Rusya Federal İcra Dairesi, 5 milyona yakın Rusya vatandaşının borçları nedeniyle yurt dışına çıkmasını yasakladı. 

Sonuç olarak 2023 Rusya için toparlanma yılı ve kronik sorunların devam ettiği bir yıl oldu. Yetkililer başlangıçta görevlerinin en azından çöküşü önlemek olduğunu düşünüyorlardı. Kremlin basın sözcüsü Dmitriy Peskov, “Bir çöküş tehdidi vardı. Gerçekten de bu çöküşü önlemek için tüm kaynakları ve iç kuvvetleri seferber etmek zorunda kaldık” dedi. Rusya üzerindeki yaptırım baskısı halen devam ediyor, ancak Rusya mali kurumları bunu dengelemiş vaziyette. BRICS, ŞİÖ ve AEB, Rusya’nın uluslararası arenada elini güçlendiren organizasyonlar olarak 2023 yılında da fonksiyonel olarak kullanıldı.