Rus paralı asker grubu Wagner lideri Yevgeny Prigojin ve grubun genel komuta ve askeri eğitiminden sorumlu yöneticisi Dmitry Utkin, Moskova'dan St Petersburg'a giderken düşen uçakta beraberlerindeki 8 kişi ile birlikte hayatlarını kaybettiler. Rostov bölgesinde, Rusya’yı sarsan isyan teşebbüsünden tam iki ay sonra VİP uçağın düşmesiyle/düşürülmesiyle Wagner’cilerin öldüğü haberi dünya gündemine bomba gibi düştü. Rusya medyasında ana gündemi olmaya halen devam ediyor. Konumuna bakılmadan ülkeye ihanet ettiği düşünülen birisi bütün kamuoyunun görebileceği ve anlayabileceği şekilde cezalandırılmış oldu. Ülkenin her açıdan zor zamanında, aykırı bir sese, karşı bir duruşa ihtimal bırakılmayacağı açık ve net şekilde gösterilmiş oldu. Bütün ana medyanın, olayın faili olarak Ukrayna’ya ya da dış istihbaratlara bağlamaması da gösteriyor ki bir gözdağı verme amacı güdülüyor.

90’lı yılların sonu Petersburg döneminden itibaren Prigojin’le beraberliği ve tanışıklığı olan Putin, bu olay sonrası “başsağlığı” gibi ilk değerlendirmesinde çok kısa ve gündelik İfadeler kullandı. “Uçak kazasında” hayatını kaybedenlerin ailelerine baş sağlığı dileyen Putin, "Prigojin'i uzun zamandır tanıyorum. 90'lı yılların başından beri. Kaderi zorlu bir insandı. Hem hatalar yaptı, hem istenen sonuçları aldı; Ortak amaçlar için çalıştı. Yetenekli bir insandı. Sadece ülkemizde değil, yurtdışında, Afrika'da da çalıştı. Petrol, gaz ve değerli metaller alanında da çalıştı” dedi. Putin, Rusya Soruşturma Komitesi başkanının olayla ilgili soruşturma başlattığını, eksiksiz olarak yürütülüp sonuçlandırılacağına inandığını kaydetti. “Müfettişlerin ne söyleyeceğini görelim" diye ekledi. 

Prigojin o uçakta var mı, yok mu tartışmaları devam ederken ve “Putin cenaze törenine gidecek mi” sorusuna Kremlin sözcüsü Dimitri Peskov’un, “daha hayatta mı değil mi? Bilmiyoruz, DNA testleri netleşsin o zaman karar verilir” dediği saatlerde Putin, Prigojin’in anısına cümleler sarfetmişti artık. Yani onun ölümü konusunda zihni ve cümleleri netti. Ayrıca önemli bir detay olarak, Prigojin’e ait jetin kazasını araştıracak kişi, daha önce 2014 yılında Vnukovo havaalanında Total'in başkanı Christophe de Margerie'nin öldüğü jetin kazasını da araştırmış olan Ivan Sibula olduğunu vermek gerekiyor. Ünlü gazeteci ve politikacı Ksenya Sabçak, telegram kanalında “Rusya’da kontrolü zor olan iki özel ordu vardı, birisi Prigojin’di diğeri ise Kadirov” mesajını paylaşması da önemli.

Wagner yönetimi yok oldu. Wagner’in haziranda isyan teşebbüsü cezalandırılmış olsa da, Wagner’in tamamen tasfiye edileceğini düşünmüyorum. Bundan sonra Wagner, Prigojin’siz ve yardımcısı Utkin’siz devam edecek. Zira Afrika’da ve Orta Doğu gibi yerlerde Rusya adına önemli fonksiyonu var ve etkisi artarak devam eder. Haliyle Wagner, çok büyümüş özel paralı askeri birlik ve artık kendi finans kaynakları oluşmuş büyük bir çark. İsyan olayı sonrası, Prigojin’in Belarus’a gitmesi ve bazı garantiler verilmesi sadece mevcut krizi çözmek içindi. Ama affedilmedi. Onunla beraber olan üst yönetim Wagnerciler de affedilmedi. Ukrayna savaşında Savunma Bakanı ve Genel Kurmay Başkanı ile yaşadığı sorunlar ilk çatlağı oluşturdu.  Sonraki isyan olayı için ise Putin, ihanetleri affedemem demişti. 

Prigojin’in ilk hapse girmesi 1981'de çeşitli "holiganlık" suçları nedeniyle oldu. 1990 yılında erken tahliye edildi. Serbest bırakıldıktan sonra restoran işine girdi ve St. Petersburg'da sosisli sandviç satan bir fastfood zinciri açtı. 1995'te Wine Club Bar işletmesini ve 1996'da Old Customs restoranını açtı. Aynı yıl Concord Catering yemek dağıtım şirketini kurdu. 1997 yılında Concord LTD Yönetim ve Danışmanlık'ı tescil ettirdi. Devamında devlet ihalelerini almaya başladı. Mesela, 2014-2015'te Concorde şirketi, Savunma Bakanlığı kışlalarında ve eğitim kurumlarında 10,3 milyar ruble değerinde temizlik işi ihaleleri kazandı. Ayrıca farklı inşaat projeleri de aldı. 

1998'de New Island'da bir restoran açtı. 2001'de Devlet Başkanı Vladimir Putin orada Jacques Chirac'la, bir yıl sonra da George W. Bush'la görüştü. 2002–2012'de fast food zinciri Blin'i geliştirdi! Vladimir Putin 2018'de Amerikan medyasına verdiği röportajda şunları söyledi: "Böyle bir kişiyi tanıyorum ama arkadaşlarım arasında yer almıyor."

Prigojin’in adı 2013 yılından bu yana İnternet Araştırma Ajansı ("trol fabrikası" olarak da bilinir) ile ilişkilendirilmektedir. 2019 yılında Federal Haber Ajansı, Ekonomika Segodnya ve diğer birçok portalı içeren Patriot medya grubunun yönetim başkanlığını yaptı. Uzun bir süre Wagner PMC ile herhangi bir bağlantısı olduğunu reddetti.

Eylül 2022'de sosyal ağlarda, Prigojin'e benzeyen bir adamın, Wagner PMC'nin bir parçası olarak Ukrayna'daki operasyona katılmak üzere mahkumları işe aldığı bir video yayınlandı. 26 Eylül'de Prigojin, bu silahlı oluşumun kuruluşunda kendisinin olduğunu ilan etti. İddiasına göre tabur taktik grubu "Wagner", 1 Mayıs 2014'te Ukrayna'da "Rusları korumak" amacıyla kuruldu. Prigojin'in şirketi, Rus ordusunun özel kuvvetlerinden emekli yarbay olan ilk komutanı Dmitry Utkin'in lakabından esinlenerek "Wagner" olarak adlandırıldı.  O zamandan beri Wagner, Afrika da dahil olmak üzere çeşitli silahlı çatışmalara karıştı. Prigojin'e göre Wagner Ukrayna’daki askeri operasyona ilk kez 19 Mart 2022'de katıldı.

Fakat Wagner ilk olarak Nisan 2014'te, Rusya'nın, Kırım'a girmesi ve Ukrayna'nın doğusundaki ayrılıkçı çatışmaların patlak vermesinden kısa bir süre sonra uluslararası kamuoyunun gündemine girdi. Ukrayna'nın doğusundaki endüstriyel merkez konumundaki Donbas'taki ayrılıkçı isyanı destekleyen Rusya, çok sayıda kanıt olmasına rağmen buraya kendi silahlarını ve askerlerini gönderdiği yönündeki haberleri inkar etti. Çatışmalarda özel sözleşmeli askeri personeli görevlendirmek Moskova'nın bir dereceye kadar inkar edilebilirliğini sürdürmesini sağladı.

Wagner ekibi, Suriye'de Beşşar Esad'a destek sağladı. Uluslararası kamuoyunda Şam yönetiminin en büyük destekçisi konumundaki Rusya adına görev yapmakla suçlandı. Libya'da Halife Hafter güçleriyle aynı saflarda yer aldı, BM tarafından tanınan Trablus merkezli hükümete karşı savaştı. Grup ayrıca Orta Afrika Cumhuriyeti ve Mali'de de faaliyet gösterdi. Prigojin'in, Wagner'in Suriye ve Afrika ülkelerine konuşlandırılmasını kârlı madencilik sözleşmelerini güvence altına almak için kullandığı belirtiliyor. 

ABD Dışişleri Bakanlığı yetkililerince ocak ayında yapılan bir açıklamada, şirketin Afrika'daki altın ve diğer zengin kaynaklara erişimini Ukrayna'daki operasyonları finanse etmek için kullandığı dile getirildi. Muhalif Rus medyası, Wagner'in 2018'de Orta Afrika Cumhuriyeti'nde grubun faaliyetlerini araştıran üç Rus gazetecinin öldürülmesi olayına karıştığını iddia etti. Batılı ülkelerin yanı sıra Birleşmiş Milletler uzmanları, Wagner'e bağlı paralı askerleri Orta Afrika Cumhuriyeti, Libya ve Mali dahil Afrika genelinde insan hakları ihlalleri yapmakla suçladı. Avrupa Birliği 2021 yılında Wagner'e "işkence, yargısız ve keyfi infazlar ve katliamlar dahil ciddi insan hakları ihlalleri" ve Orta Afrika Cumhuriyeti, Libya, Suriye ve Ukrayna'da "istikrarı bozucu faaliyetler" yürütme suçlamaları yöneltti.

Rusya'nın geçen yıl şubat ayında Ukrayna'da başlattığı savaşta Wagner, düzenli Rus birliklerinin ağır kayıplar verdiği ve ordu adına küçük düşürücü gerilemelerle toprak kaybettiği bir ortamda, savaşta giderek daha görünür bir rol üstlendi. Prigojin, savaşçı toplamak için Rus hapishanelerini gezdi. Wagner saflarında altı aylık bir cephe görevinde bulunmaları halinde affedilecekleri vaadinde bulundu. Mayıs ayında verdiği röportajda cezaevlerinden 50 bin civarında mahkum topladığını, bunların yaklaşık 10 binin Bahmut'ta öldürüldüğünü, keza benzer sayıda kendi asıl savaşçılarının da yine aynı kentte hayatlarını kaybettiğini açıkladı. Emrinde 50 bin personel olduğunu ve bunların yaklaşık 35 binin her zaman ön saflarda yer aldığını söyledi. Ancak bu sayıya mahkumların dahil olup olmadığına dair bilgi vermedi.

Prigojin ocak ayında Ukrayna'nın Donetsk bölgesindeki tuz madenciliği yeri Soledar'ın ele geçirilmesinde tüm sorumluluğu üstlenmiş ve Rusya Savunma Bakanlığı'nı Wagner'in zaferini çalmaya çalışmakla suçlamıştı. Rus ordusunun Bahmut'u ele geçirmek için Wagner'e yeterli oranda mühimmat sağlamadığından defalarca şikayet etmiş ve personelini geri çekmekle tehdit etmişti. Ukrayna'da savaşan ve Wagner personeli olduğu belirtilen silahlı kişiler, Rusya Genelkurmay Başkanı Orgeneral Valery Gerasimov'a küfürler yağdırdıkları ve mühimmat sağlamamakla suçladıkları videolar yayınladı. Ayrıca Prigojin, Savunma Bakanı Şoygu'yu sert bir dille eleştirirken Rus askeri liderlerini de beceriksizlikle itham etti.

Prigojin'in sıkça tekrarladığı bu şikayetler, Rusya'da sıkı kontrol altında tutulan ve sadece Putin'in bu tür eleştirilerde bulunabildiği siyasi sisteminde eşi benzeri görülmemiş bir çatlak oluşturdu. Bir zamanlar karanlık bir figür olan Prigojin, Wagner'in kazandığı 'zaferlerden' hemen hemen her gün övgüyle bahseder oldu. Keza düşmanlarıyla alay ederek ve yüksek rütbeli Rus askeri yetkililerden şikayet ederek kamuoyu nezdinde profilini giderek yükseltti. Bu eleştiriler ve 24 Haziran'da, beraberindeki savaşçılarla Rus Genelkurmayına karşı silahlı isyan başlatması Prigojin’in sonunu getirdi. Devlet Başkanı Vladimir Putin'e son yılların en büyük tehdidini oluşturan olayda, Prigojin, bir Wagner kampına yönelik Rus askeri saldırısına yanıt olarak iki Rus kentindeki askeri tesislerin kontrolünü ele geçirerek güçlerini Rusya'nın başkentine doğru yürüttü.  Kriz, ancak Belarus lideri Aleksander Lukaşenko'nun Prigozhin'in Belarus'a taşınmasını öngören bir anlaşmaya aracılık etmesiyle yatıştırılabildi.