Bilgisayara, tablete veya telefon ekranına bakarak çok zaman geçiriyorsanız, bu cihazların yaydığı mavi ışığı engellemek için bir şeyler yapmanız gerekip gerekmediğini merak ediyor olabilirsiniz. 

Mavi ışık yüksek enerjiye sahip kısa bir dalga boyudur. Ve mavi ışığa fazla maruz kalmak, ışığı algılayan ve görebilmeniz için beyne sinyaller gönderen hücre tabakası olan retinayı etkileyebilir. Göz retinasını kısa ışık dalga boylarına maruz bırakmak "mavi ışık tehlikesinin" temelini oluşturur ve ışığa hassasiyetiyle sonuçlanır. Yapılan araştırmalar, bilgisayar kullanıcılarının yaklaşık % 70’inin bilgisayarla ilişkili görme sendromu olarak da bilinen göz yorgunluğundan mustarip olduğunu gösteriyor. Bu yüzden dijital cihazların ürettiği mavi ışığı engellemek veya filtrelemek için tasarlanan mavi ışık gözlükleri, tablet, bilgisayar ve telefonların uzun süreli kullanımının sonuçları olan, göz yorgunluğunu ve etkilenen biyolojik saatten dolayı görülen uyku sorunlarını önlemek amacıyla pazarlanır.

Mavi ışık, görünür ışık spektrumunun bir parçası olan yüksek enerjili ışıktır. Televizyonlar, bilgisayarlar, akıllı telefonlar, tabletler, LED ışıklar ve floresan ışıklar mavi ışık yayar. Ancak mavi ışığın en büyük kaynağı güneştir ve bir günde bilgisayar ekranınızdan 100 bin kat daha fazla parlak ışık yayar. Güneşten gelen mavi ışığa maruz kaldığınızda, ışık ruh halinizi etkiler ve uyanıklığınız artar. Ama ekranınızdan gelen özellikle gece çok fazla maruz kalınan mavi ışık vücudunuzun doğal uyku döngüsünü ve günlük ritmini bozarak uykuya dalmanızı zorlaştırabilir. Çünkü ekranlardan yayılan mavi ışığın dalga boyu sabah ki gün ışığını taklit ederek, uyku hormonu melatonin üretiminin baskılar. Bu nedenle biyolojik saatinizin dengesi etkilenir, vücudunuzun iç saati olan sirkadiyen ritminiz değişerek potansiyel uyku sorunları görülmeye başlar. Mavi ışığın gözlerde tahrişe, hassasiyete ve potansiyel olarak kuru göz hastalığına da neden olduğuna dair çalışmalar mevcuttur.

Mavi ışık gözlükleri, genellikle bilgisayar veya telefon gibi dijital cihazlardan gelen mavi ışığı filtrelemek veya engellemek için tasarlanmış bir kaplamaya veya renk tonuna sahip, reçetesiz gözlüklerdir. Bu ürünler, dalga boyları 440 ila 500 nanometre arasında olan ultraviyole ışığın geçişini azaltır. Uzun süre ekran karşısında kalınacaksa bunları kullanmak doğru tercih olabilir. Çalışmalar, mavi ışık gözlüklerinin uykuya dalma güçlüğünü azaltabildiğini, depresyon veya bipolar bozukluk gibi duygudurum bozukluklarının semptomlarını tedavisini destekleyebildiğini ve göz yorgunluğunu hafifletebildiğini gösteriyor.

Üreticiler genellikle mavi ışık gözlüklerini göz yorgunluğunu veya uzun süreli göz hasarını önleyebileceği için pazarlıyorlar. Aslında pek çok kaynakta, mavi ışık engelleyici gözlüklerin bu etkilerini daha iyi anlayabilmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu belirtiliyor. Sebebi ise, mavi ışığın en büyük kaynağının güneş olmasıdır. Dolayısıyla göz yorgunluğunun mavi ışıkla doğrudan ilişkisi kanıtlanamadığı için, bu gözlüklerin, etkilerinin doğru olduğuna dair yeterli kanıt da yoktur.

Dijital ekranların karşısında geçirdiğimiz süre arttıkça göz yorgunluğu da artıyor. O halde;

• Sık sık ara verin: Cihazlarınızı kullanırken 20-20-20 kuralını kullanmayı deneyin. Her 20 dakikada bir, en az 20 saniye boyunca ekranınızdan 6 metre uzaktaki bir nesneye doğru bakın. Bu, gözlerinize sıfırlama şansı verir.

• Daha sık göz kırpmayı deneyin: Dijital cihazları kullanırken daha az göz kırpma eğiliminde olursunuz, bu da gözlerinizin kurumasına neden olabilir. Göz kırpmayla ilgili farkındalığınız yoksa, kuru göz semptomlarınızı hafifletmek için yapay gözyaşı da deneyebilirsiniz.

• Parlaklığı azaltın: Cihazınızı kullanırken, yayılan mavi ışık miktarını azaltmak için daha kısık bir ayar kullanmayı, hatta akşamları gece modunu kullanmayı deneyin.

• Mesafenizi artırın: Ekranınızdan en az 20 inç veya bir kol boyu uzakta oturmaya çalışın. Ayrıca, ekrana hafifçe aşağıya bakacak şekilde yüksekliği ayarlamayı deneyin.

• Parlamayı azaltın: Ekranınızdan yansıyan doğal ışık varsa veya ekranınız çok parlaksa, bu parlama baş ağrısına veya göz yorgunluğuna neden olabilir. Bilgisayarınızın açısını  ayarlayarak veya mat ekran filtresi alarak ekranınızdaki parlamayı en aza indirmeye çalışın.

• Aydınlatmayı ayarlayın: Parlak ışıklardan ve aşırı aydınlatılmış odalardan kaçınmaya çalışın. İmkanınız varsa oda aydınlatmasını kısık bir seviyeye ayarlayın.

• Ekran başında geçirdiğiniz süreyi sınırlayın: Birçok kişi için ekranlar bir zorunluluk haline gelmiş olsa da, özellikle yatmadan önce ekran kullanımını sınırlamaya çalışın. Mavi ışığın uykunuzu etkilemesini önlemek için ekrandan okumak yerine kitap veya dergi okumayı düşünün. Aşırı ekran süresini kontrol etmek için cihazlarınızda ekran süresi izleyicileri de ayarlayabilirsiniz.

Gözlerinizin sizi rahatsız ettiğini, kaşındığını, yandığını veya görüşünüzün değiştiğini fark ederseniz, bunu bir sağlık uzmanıyla görüşmeniz önemlidir. Unutmayın göz sağlığınız genel sağlığınızı doğrudan etkileyen bir bileşendir.

Yazıyı dinlemek için: https://on.soundcloud.com/Q5gdG