Sıcak bir yaz günü açık havada vakit geçirmek yerine klimalı odada televizyon izlemeyi mi tercih edersiniz? Soğuk havalarda kalın kıyafetler giyip dışarıda dolaşmaktansa kanepenize uzanıp dizi izlemek mi daha cazip gelir? Tercihiniz evde kalmaksa, bu keyifli seçimler hareketsiz kalmanıza neden olur ve kanepe patatesi durumuna sokabilir. "Kanepe patatesi" terimi, fiziksel aktivitesi çok az olan veya hiç olmayan kişiler için kullanılır. Bu yaşam tarzı, sedanter yaşam olarak da bilinir ve ciddi sağlık sorunlarına neden olan içine düşülmesi kolay bir tuzaktır.

 

Hareketsizlik her yıl 3,2 milyon ölüme neden oluyor

 

Hareketsiz kalmak veya yetersiz fiziksel aktiviteler, fiziksel ve zihinsel sağlığınızı olumsuz yönde etkileyebilir. Ve maalesef fiziksel olarak yeteri kadar hareketli olmamak, ölümlerin dördüncü risk faktörü haline geldi. Hareketsiz davranışlara sahip kişilerin tüm nedenlere bağlı ölüm riski, neredeyse düzenli olarak orta yoğunlukta fiziksel aktiviteler yapan kişilere göre yüzde 20 - 30 daha yüksektir. Dünya çapında fiziksel hareketsizlik her yıl 3,2 milyon ölüme ve 32 milyon sakatlığa neden oluyor. Tahmin edebileceğiniz gibi uzun süre televizyon izlemek, telefonla ilgilenmek, masa başında çalışmak hareketsiz kalmanın en en belirgin olanlarıdır. Aynı zamanda her gün işe veya okula gidip gelmek gibi rutinler de hareketsiz aktiviteler sınıfına girer.

 

Uzun süre oturmak; obezite, tip 2 diyabet, anormal kan değerleri ve yüksek tansiyon dahil olmak üzere birçok sağlık sorununun temelidir. Sağlık sonuçları toplu olarak metabolik sendrom riskini oluşturur. Dahası, uzun süreli oturma, kardiyovasküler hastalık ve kansere bağlı ölüm riskini önemli ölçüde arttırır. Son zamanlarda zararlı alışkanlık olarak görülen uzun süre oturma, sağlığınız üzerindeki etkilerinin benzer olmasından dolayı yeni "sigara içme" olarak nitelendiriliyor. 

 

Bir saatten fazla TV izlemek koroner kalp hastalığı riskini artırıyor

Akşamları en sevdiğiniz televizyon programının keyfini çıkarmak için oturmak ritüeliniz olabilir, ancak yeni araştırmalar TV karşısında çok fazla zaman geçirmenin bazı ciddi sağlık sorunlarına neden olabileceğini gösteriyor. Yapılan çalışmalar günde bir saatten fazla TV izlemenin koroner kalp hastalığı riskini artırdığını ortaya çıkardı. İnsan kardiyovasküler ve sindirim sistemleri, vücut dik durduğunda daha verimli çalışır. Aktif bir yaşam tarzı, enerji tüketimi ile harcama arasındaki dengeyi korurken, uzun süre oturmak ise kalori yakımını kısıtlayarak vücutta yağ birikimini arttırır. Bu faktörler kemik, kas, kan hastalıkları oluşumunu tetikler.

 

Farklı oturma sürelerini inceleyen bir araştırma, televizyon karşısında dört saatten fazla oturan kişilerin, iki saatten az oturanlara göre tüm nedenlere bağlı ölüm riskinin yüzce 50 daha yüksek olduğunu ortaya koydu. Benzer şekilde, başka bir araştırma haftada 23 saatten fazla oturan kişilerin, 11 saatten az oturanlara göre kalp-damar hastalığına bağlı ölüm riskinin yüzde 64 daha yüksek olduğunu gösterdi.

 

Uzun süre oturmanın meme, akciğer, prostat gibi belirli kanser türlerinin riskini artırabileceği de düşünülmektedir. Oturmanın kanser riskini nasıl artırdığı tam olarak bilinmemekle birlikte, uzun süre oturan kişilerde kanserle ilişkili biyobelirteçlerin seviyelerinin arttığını gösteren araştırmalar vardır.  Uzun süreli oturmanın en basit ve yaygın sonucu olarak sırt ve boyun  ağrıları zaten biliniyor. Daha uzun vadede ise bu davranış şeklinin daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği  hatırlanmalıdır. Bacaklarda pıhtılaşma gelişmesiyle derin damar tıkanıklığı veya ölümcül olabilen akciğerlerde pulmoner emboliye neden olabilir.

 

Patates Yaşam zihinsel sağlığı olumsuz etkiliyor

 

Avustralya'da yapılan bir araştırma, günde altı saatten fazla oturarak çalışanların, üç saatten az çalışanlara göre kaygı ve depresyona yakalanma riskinin daha yüksek olduğunu ortaya çıkardı. Ayrıca, uzun süreli oturmanın zihinsel sağlığı olumsuz yönde etkileyebileceği ve demans ile anksiyete gelişme riskini artırabileceğini de gösteriyor. Uzun süre hareketsiz kalmak ve ekran başında fazla zaman geçirmek, uyku bozukluğu ve sosyal izolasyon gibi çeşitli nedenlerle zihinsel sağlığı olumsuz yönde etkileyebilir.

 

Yapılan çalışmalar, hareketsiz kalmanın bilişsel gerilemeyle bağlantılı olduğunu ve özellikle yetişkinlerde, fiziksel hareketsizliğin beynin hafıza ve duygu merkezi kalınlığında  azalmaya sebep olduğunu gösteriyor. Bu incelme, demans ve Alzheimer gibi riskleri arttırıcı bir unsurdur.

 

Uzun süreli oturmanın sağlık üzerindeki zararlarını fark etmek, daha bilinçli olmamız için önemli bir adımdır. Oldukça basit bir şekilde daha fazla fiziksel aktivite yaparak, hareketli olmanın yollarını bularak ve düzenli aralıklarla oturduğumuz yerden kalkarak sağlığımızı koruyabiliriz. Günde birkaç kez egzersiz veya kısa yürüyüşler yapmak, sağlığımızı olumlu yönde etkileyecektir. Basit değişiklikler, fiziksel ve zihinsel sağlığımızı desteklemeye, daha mutlu ve daha dengeli bir yaşam sürmemize yardımcı olabilir. Unutmayalım ki, sağlıklı bir yaşam tarzı seçmek, uzun vadeli mutluluğumuz ve refahımız için en değerli yatırımlardan biridir.

 

Yazıyı dinlemek isterseniz:

 

https://on.soundcloud.com/ERK5c1EySXqyz9gw7

 

https://spotifyanchor-web.app.link/e/JjPEDsETMJb

 

 

 

[email protected]                                 X:@esrabc