22-23 Haziran 2024 tarihlerinde R&H bünyesinde gerçekleştirilen Yapay Zeka Etiği Divanı birçok önemli konuyu gündeme getirdi. Dr. Hasan Ahmet Gökçe’nin moderatörlüğünde gerçekleşen etkinlik, yapay zekânın etik, hukuki ve sosyal boyutlarını ele almakta ve bu konularda farkındalık oluşturmayı amaçlamaktadır.

Divan programları ekibi, genel koordinatörü: Emine Eser. Divan danışma kurulu: Ercüment Said, Ertuğrul İncekul, Kerim Balcı, Melike Gülen.

 

Divan koordinatörü: Abdurrahman Can. Yapay Zekâ Etiği Divanı Sunumları: Prof. Dr. Abdullah Demir, Prof. Dr. Zeynep Orhan, Dr. Sezai Sablak, Ahmet Yücel, Hasan Yıldız, Burak Haylamaz, Yunus Elmas, Süreyya Sevde.

 

Raportörler: Beyza Nur Uğur, Meryem Köken, Çağrı Adil, Ahmed Deniz, Nursena Alıcı, Serra Çakır, Ahmet Yücel, Kaan Murat Ersoy’dan oluşuyor.

 

Divan'da çeşitli alanlarda yapay zekanın etkilerini ele alan sunumlar yer aldı. Açılış bölümünde, yapay zekânın neden etik bir çerçeveye oturtulması gerektiği ve hukuki statüsü üzerine tartışmalar yapıldı. Çeşitli alanlarda yapay zekanın olumsuz sonuçlarına dikkat çekilirken, tıp, eğitim, kamu uygulamaları, otonom araçlar ve akıllı şehirler gibi konular öne çıktı. Yapay zeka, sohbet robotları, akıllı asistanlar (Siri, Alexa vb.) ve robot süpürgelerden, otonom araçlar ve hatta otonom silahlar gibi uygulamalarıyla günlük yaşamımızda hali hazırda yer almaktadır. Ancak, bu mevcut yapay zeka sistemleri, dar yapay zeka olarak tanımlanmaktadır. Yani yalnızca tasarlandıkları görevleri yerine getirebilirler.

 

Yapay zekânın şahsiyet sahibi olup olmadığı, yapay zekâya dijital bir kimlik verilip verilemeyeceğini, yaptığı hatalarda veya işlediği suçlarda kimin sorumlu olacağı da oldukça önemli meseleler. Müstakil olarak yapay zekâ hukukunun da gerekliliğine değinildi. Ayrıca günlük hayatımızda, pek çok şeyi yapay zekalı sistemlere emanet etmeye başladık. Bu nedenle, kullandığımız sistemlerin insanlar, diğer canlılar ve çevre için güvenli, emniyetli olması ve teknik olarak sağlamlığı önem taşımaktadır.

 

Yapay zekâ etiği divan kitapçığına göre bazı ana başlıkları paylaşmak istiyorum;

 

Birinci Makale : Neden Yapay Zekâ Etiği ve Yapay Zekânın Hukukî Statüsü Üzerine Tartışmalar, Yunus Elmas, Süreyya Sevde, LL.M. tarafından ele alındı.

 

Bu makalede, etik yapay zekaya duyulan ihtiyaç ve çeşitli alanlarda yapay zekanın olumsuz sonuçları tartışılmaktadır. Tıp, eğitim, kamusal uygulamalar, otonom araçlar ve akıllı şehirlerde yapay zekanın potansiyel tehlikeleri ele alınmaktadır. Ayrıca, temel hakların teşviki, güvenlik, gizlilik, veri koruması, şeffaflık ve hesap verebilirlik gibi etik ilkeler önerilmektedir.

 

İkinci Makale : Küresel Yapay Zeka Düzenlemesi için On Öneri başlığıyla Avukat Burak Haylamaz tarafından sunuldu.

 

Makale, küresel düzeyde yapay zeka düzenlemeleri için öneriler sunmaktadır. İlke ve sonuç temelli kurallar, kurumsal sorumluluk ve akıllı düzenleyici gözetim gibi konular ele alınmaktadır. Yapay zekâ farklı sektörlerde kullanıldığından, farklı düzenleyici otoriteler arasında işbirliği gereklidir. Yeni bir yapay zekâ regülatörü oluşturmak yerine, mevcut regülatörlerin yapay zekâ denetimine hazırlıklı olması sağlanmalı ve yüksek düzeyde politika koordinasyonu ve iş birliği teşvik edilmelidir.

 

Üçüncü Makale: İslam Hukukuna Göre Yapay Zekanın Hukuki Kişiliği ve Sorumluluğu başlığıyla Prof. Abdullah Demir tarafından ele alındı.

 

İslam hukuku perspektifinden yapay zekanın hukuki statüsü ve sorumluluğu incelenmektedir. Fıkıh usulü kullanılarak yapay zekanın hukuki kişiliği ve sorumluluğu tartışılmaktadır. Kölelik meselesini ve hukukunu tekrar gündeme getirmektedir.

 

Dördüncü Makale: Veriye Dayalı Bir Gelecek: Bilginin Yapay Zeka Üzerindeki Etkisini Keşfetmek, Hasan Yıldız tarafından sunuldu.

 

Bu makale, yapay zekanın tarihçesi ve mevcut durumu hakkında bilgi vermektedir. Ayrıca, dijitalleşmenin ve bireysel yükümlülüklerin yapay zeka üzerindeki kritik rolü ele alınmaktadır.

 

Beşinci Makale : Yapay Zeka ile Hizmet Hareketi ilişkisi, Dr. Sezai Sablak ve Dr. Mukaddes Sablak tarafından incelendi. Yapay zekanın Hizmet Hareketi içinde kullanımı üzerinde durulmaktadır. Kişisel gelişimden yayıncılık ve medya sektörlerine kadar geniş bir yelpazede yapay zekanın rolü incelenmektedir. Kişisel gelişim, manevi beslenme, diyalog gibi alanlarda yapay zekâ ile bir hayli etkileşim sağlanabilir. Hizmet İçi Yapay Zeka Etiği eğitimleri verilebilir. Bu etik çerçevesinde, yapay zekânın kullanımı Hizmet insanına öğretilmelidir.

 

Google’ın büyük etiketleme hatası

 

Altıncı Makale: Prof. Dr Zeynep Orhan tarafından Teknoloji ve Etik: Yapay Zekâ Çağında Sorunlar ve Denge Stratejiler başlığı ile sunuldu. Yapay zekâ ve bilişimdeki etik sorunlar ve bu sorunlara karşı geliştirilmiş denge stratejileri tartışılmaktadır. Etik sorunların tespiti ve çözüm önerileri ele alınmaktadır. Zeynep Orhan herkesin elini taşın altına koyması gerektiğini ve sorumluluk alınmasını istedi. Görülen hata ve yanlışların düzeltilmesi için çaba gerektiğini belirtti. Sunumdan sadece bir örnek bile durumun ciddiyetini anlatmaya yetiyor; “Google da zaman içerisinde yapay zekâ ile ilgili sıkıntılı anlar yaşayan kurumlardan biri olmuştur. 2015 yılında Google, yeni fotoğraf uygulamasının bir siyah çifti “goriller” diye etiketlemesi nedeniyle özür dilemiştir. Amacı hayvanları fotoğraflarda işaretlemek olan uygulama, insanları da hayvanlarla karıştırıyordu. Afrika-Amerika kökenli bir kullanıcı Google Fotoğraflar albümüne baktığında kendisinin ve siyahi bir kız arkadaşının “gorillas” yani goriller olarak etiketlendiğini fark etti. Bu uygulama, yüklenen fotoğrafları, yapay zekâ kullanarak otomatik olarak etiketlemekteydi. Muhtemelen eğitim verisindeki problemler nedeniyle bu sorun ortaya çıkmıştı. Google hatanın ırkçı çağrışımları nedeniyle sosyal medyada yoğun olarak eleştirildi. Bunun üzerine Google sorunu hemen çözmeye odaklandı ancak çözüm verileri veya algoritmayı düzeltmek yerine, goril resim ve işaretlerini sistemden tamamen kaldırdı (Guardian, 2015).”

 

Kitapçıkta yer alan yedinci makalede  ise “Yapay Zekânın Zorlukları”   yer aldı. Ceza Hukuk Örneği başlığını, Hakan Veli hazırladı.

 

Bu makalede, yapay zekanın ceza hukuku bağlamındaki zorlukları incelenmektedir. Doğruluk, güvenilirlik, tasarım kararları, adalet, algoritmik önyargı, insan katılımı, hesap verebilirlik, kararın şeffaflığı, mahremiyet ve veri koruma gibi konular tartışılmaktadır.

 

Yapay Zekâ Etiği Divan'ında sunulan öneriler ve tartışmalar, yapay zekâ teknolojilerinin etik kullanımını teşvik etmek ve bu alandaki düzenlemeleri geliştirmek amacıyla düzenlendi. Fikri mülkiyetin önemine değinildi. Üretken yapay zekâ ile hayata ve insana dair yeni bir bakış açısı kazanabilme becerimizi geliştirebiliriz. Yeryüzüne mirasçı kılınan insanın riyazi düşünce ile varlığı her boyutuyla okumak gibi bir  sorumluluğu var.  Etik pusulamız rehberliğinde  bizlerin yolu bir hayli uzun görünüyor.

 

Sonuç bildirgesi ve detaylı bilgi için:

https://tr.hizmetwiki.com/wiki/Yapay_Zeka_Eti%C4%9Fi_Divan%C4%B1