Janis Emmanouilidis, yeni başbakan kim olursa olsa olsun, Merkel'in izlediği temel stratejinin pek değişmeyeceğini tahmin ediyor: "Aynen devam!" Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Avrupa Politika Merkezi (European Policy Centre) Direktörü Emmanouilidis, "Brüksel'deki genel beklenti, Berlin'in izleyeceği politikanın değişimden ziyade süreklilik temeline dayanacağı yönünde. Yani Avrupa politikasının ana yönü değişmeyecek" diyor.
Seçim kampanyası sırasında Avrupa politikasına ilişkin açıklamalar fazla öne çıkmadı. Sağ popülist Almanya için Alternatif (AfD) dışındaki tüm partiler, Almanya'yı AB'nin nüfusu en kalabalık, ekonomik açıdan en güçlü ve etkili üyesi olarak görüyor. Yeşiller'in başbakan adayı Annalena Baerbock, özellikle iklim hedeflerine ulaşmak için AB'ye fazlasıyla güveniyor. Baerbock, Haziran ayı sonunda Federal Meclis'te yaptığı Avrupa politikası konulu konuşmasında, iklim korumanın ancak hep birlikte başarılabileceğini söyledi: "Bunu, temel değerlerimiz de dahil olmak üzere, Avrupa'nın verdiği ortak sözü yineleyerek başaracağız. Bu, aynı zamanda Macaristan gibi bazı üye ülkelerde insan hakları ayaklar altına alındığında Birlik içinde de net bir dil kullanmak anlamına geliyor."
Hukuk devleti ihlalleri
Peki, müstakbel federal hükümet tüm bu sorunların çözümüne katkı sunabilir mi? Örneğin Polonya'da iktidardaki ulusal-muhafazakâr PiS Partisi (Prawo i Sprawiedliwosc/Hukuk ve Adalet) hükümetine daha fazla baskı yapabilir mi? Polonya hükümetinin eski danışmanı Tomasz Krawczyk, özellikle yargı bağımsızlığı konusunda Başbakan Mateusz Morawiecki ile yaşadığı derin görüş ayrılığı sonrasında görevinden istifa etti.
Şu anda lobici olarak görev yapan Krawczyk'e göre Angela Merkel, Polonya ve Macaristan'daki hukuk ihlallerine çok önem verdi ve konuda arabuluculuk yapmaya çalıştı. Yeni dönemde bunun değişeceğini söyleyen eski danışman, "Yeni federal hükümet artık arabulucu olmayacak. Daha ziyade AB Komisyonu ve Avrupa Parlamentosu'nun tarafında yer alacak. Bu özellikle Polonya için çok büyük bir sorun olacak. Özellikle Yeşiller'in yer alacağı bir koalisyon, Polonya'nın işini daha da zorlaştıracak" diyor.
Brüksel'deki düşünce kuruluşu Avrupa Politika Merkezi'nin direktörü Janis Emmanouilidis de benzer şekilde düşünüyor: "Yeşiller'in dahil olacağı bir hükümet, hukukun üstünlüğü konusundaki anlaşmazlıkta muhtemelen daha titiz davranacak. Berlin'den daha yoğun bir baskı yapılacak."
Berlin'den baskı gerekli
Birlik partilerinin ortak adayı olan Hıristiyan Demokrat (CDU) politikacı Armin Laschet ise pek sertlik yanlısı görünmüyor. Laschet, Ağustos ayında Varşova'ya yaptığı ziyarette oldukça uzlaşmacı mesajlar verdi: "Polonya, Avrupa Birliği'ne üye olmakla Avrupa hukuk topluluğunun da üyesi haline gelmiştir. Bu nedenle, aynı hukukî standardın Birlik genelinde nasıl korunabileceği sorusunu da tartıştık. Ortak bir yol aramaya devam etmemizin, Avrupa için önemli olduğuna inanıyorum." Armin Laschet, "pragmatik" bir çözümden yana olduğunu da vurguladı.
Macaristan ile uzlaşmazlık
Macaristan Adalet Bakanı Judith Varga, tüm bu eleştiriler karşısında "AB hukuku ile ulusal mevzuatımız arasında hiçbir ihtilaf görmüyoruz. Tamamen çocuklarımızı korumayı amaçlayan bu yasal düzenleme, AB temel haklarına da uygun" demekle yetiniyor. Macar bakan, ekonomik yaptırım ihtimaliyle ilgi ise "Siyasi ve ideolojik meseleleri ekonomik meselelerle karıştırmamalıyız. Avrupa'nın yeniden yapılanmaya ihtiyacı var. Brüksel'den gelen yardımlar, var güçleriyle çalışan Macar vatandaşlarının hakkı" diyor. Bu konudaki nihai kararı hem Macaristan hem de Polonya tarafından yaptırım gücü sorgulanan Avrupa Adalet Divanı verecek.
Kriz yönetimi becerisi
AB uzmanı Janis Emmanouilidis, bu durumun seçimden sonra değişmesi gerektiği görüşünde: "Avrupa'nın gelecekte hangi yönde ilerlemesi gerektiğine dair somut bir fikrin oluşmasında yarar var. Birinin bu yönü tayin etmesi şart. Ancak, bu yöndeki ivmenin Berlin'deki yeni hükümetten geleceğinden pek emin değilim."
Janis Emmanouilidis, Berlin'deki müstakbel hükümetin de Merkel'in ustalaştığı iş olan "kriz yönetimi" konusunda çaba göstermesini bekliyor: "Yeni başbakan, üyeler arasında bir kriz ortaya çıkar çıkmaz, AB'yi sağ salim düzlüğe çıkarmak için sorumluluk üstlenebilecek durumda olmalı."