Rahmi Cinokur - Edirne'de 106 yıl önce çıkan yangında zarar gören 13 sinagogun yerine II. Abdülhamit'in fermanıyla yaptırılan, 1983'e kadar kullanılan ancak Yahudi cemaatinin kenti terk etmesi üzerine kullanılmaz hale gelen, daha sonra çöken Büyük Sinagog'un onarımı sürdürülüyor. Edirne Valisi Gökhan Sözer, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Osmanlı'ya sığınan ve Trakya ile Edirne'ye yerleşen Sefarad Yahudilerinin bugünkü Kaleiçi mevkisinde yaşadıklarını söyledi. Burada çıkan yangında bin 514 ev ile 13 sinagogun zarar gördüğünü, bunun üzerine Yahudilerin tüm ihtiyaçlarının karşılanması için büyük sinagogun yapılmasına karar verildiğini ifade eden Vali Sözer, şöyle konuştu: ''Avusturya'daki sinagog örnek alınarak Kaleiçi'nde inşa edilmiş ve ibadete açılmıştır. Büyük Sinagog, hem mimari karakteri, hem hacmi, hem de fonksiyonu itibarıyla Avrupa'nın en büyük sinagogunun bir örneğidir. Ancak Edirne'deki Yahudi cemaatinin 1983'te Edirne'den ayrılmasıyla bu sinagog ibadete kapatılmış ve Vakıflar Genel Müdürlüğüne devredilmiştir. Zaman içerisinde bu metruk bina tahribata uğramış ve kışın şartları etkisiyle tavanı ve diğer bölümleri çökmüştür. Bu önemli kültür değerinin kaybolmaması için restorasyon projeleri yapılmış ve ihaleye çıkılmıştır. 11 ay önce ihale edilerek bu Edirne sinagogunun yer teslimi yapılmıştır. 2 yıl restorasyon ve inşaat süresi vardır. Gelecek yılın kasım ayında sinagog restore edilerek hizmete girecektir ama cemaati olmadığı için kültür ve sosyal amaçlı kullanıma açılacaktır. Sinagog, Edirne'nin turizmine, sosyal ve kültürel hayatına katkıda bulunacaktır.'' Osmanlı'ya sığınan ve Edirne'de mahalleler kuran Sefarad Yahudileri ve diğer Yahudi cemaatlerinin kurduğu 13 sinagog, 1905'teki harik-i kebirde (büyük yangın) tahrip oldu.Yaklaşık 20 bin Yahudi'nin sinagogsuz kalması sonucu 1906'da II. Abdülhamit'in fermanıyla Fransız mimarı France Depre tarafından Viyana Sinagog'u örnek alınarak 1906'da yapılan, bir yıl sonra ibadete açılan sinagog 1983'e kadar kullanıldı. 1983'te Yahudi cemaatinin kenti terk etmesi üzerine kullanılmaz hale gelen ve sonra çöken Büyük Sinagog, Vakıflar Genel Müdürlüğünce geçen yıl 3 milyon 705 bin 556 liraya ihale edildi ve restorasyona başlandı. Müştemilat (eklentiler), okul (idari bina) ve Büyük Sinagog olmak üzere üç ana binadan oluşan sinagogun orijinaline uygun olarak yapılacak restorasyonunun gelecek yılın sonunda tamamlanması planlanıyor. (RC-BAR-HAN)29.09.2011 12:08:31