AKSARAY (A.A) - Kanyon vadi tipi, bitki örtüsü, kilise ve
şapelleri ile doğa, tarih, insan ve kültür olgusunun buluştuğu Ihlara
Vadisindeki saklı hazinelerin kayıt altına alınması için çalışmalar devam
ediyor.
Tektonik yükselmeler ve Hasandağı volkanının püskürmesinin ardından
çöküntüye uğrayan alan üzerinde ilerleyen Melendiz Çayının binlerce yıllık
aşındırması sonucunda bugünkü halini alan Ihlara Vadisi, Kapadokya bölgesinin en
önemli doğal güzelliğini oluşturuyor.
18 kilometrelik vadi boyunca 30a yakın menderes çizerek ilerleyen Melendiz
Çayının, araziyi derin ve sarp bir biçimde yararak meydana getirdiği görkemli ve
çarpıcı güzellikler, ilgi uyandırıyor. Ilısu beldesinden başlayan vadi, Ihlara
beldesi, Belisırma ve Yaprakhisar köylerinin ardından Selimede sona eriyor.
-Tabiatla tarihin buluştuğu vadi-
Derinliği 100-120 metreyi bulan Ihlara Vadisinin, duvar gibi dik
kayalıklarının bittiği yerde Melendiz Çayının etrafında fıstık ağaçları ve
zengin bir bitki örtüsü göze çarpıyor. Tabiatla tarihin bir arada bulunduğu
vadideki kiliselerin ilk örnekleri M.S. 4. yüzyıla kadar uzanıyor.
Dik yamaçlardaki kolay yontulan tüfleri oyarak çok sayıda manastır, kilise,
mağara-konut yapan ve tapınaklarını gözden uzak yerlerde inşa eden ilk
Hristiyanlar için ideal bir sığınma yeri olan Ihlara Vadisindeki freskli
kiliseler, yeryüzünde eşine az rastlanan birer tarih hazinesi niteliği taşıyor.
4. yüzyıldan itibaren önemli bir manastır ve yerleşim merkezi haline gelen Ihlara
Vadisi, döneminin resim sanatı özelliklerini taşıyan birçok kiliseyi içinde
barındırıyor.
Ihlara Vadisi içerisindeki kayıtlardan 11. yüzyılda 100den fazla kilise, 16
manastır, birçok din eğitimi yapılan merkezin olduğu ve 1500den fazla yerleşim
biriminde on binlerce insanın yaşadığı anlaşılıyor. Bu birimler, yer yer kayalar
içine oyulan tüneller ile birbirine bağlanarak, gezenleri hayrete düşürüyor.
Ihlara beldesinde yüzlerce basamaktan oluşan merdivenlerle vadiye inen
ziyaretçilerin büyük bölümü bu tarihi mekanın tamamını gezemeden bölgeden
ayrılıyor. Vadinin çok fazla ziyaret edilmeyen ve sarp kayalıklardan oluşan
bölümlerindeki kaya oyma yerleşimler ve bunları birbirine bağlayan dehlizlerin
belirlenmesi ve koruma altına alınması için başlatılan çalışmalar ise sürüyor.
-Tescilli kültür varlıklarına yenileri ekleniyor-
Aksaray Müze Müdürü Yusuf Altın, AA muhabirine yaptığı açıklamada,
Aksarayın Güzelyurt ilçesi sınırları içinde bulunan Ihlara Vadisinde Kültür ve
Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün talimatıyla
Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Konya Rölöve ve Anıtlar
Müdürlüğü ve Aksaray Müze Müdürlüğü olarak kültür varlıklarını belirlemek için
ortak çalışma yürüttüklerini söyledi.
Ihlara Vadisinde daha önce yapılan çalışmalarda tespit edilen tescilli
kültür varlığı sayısının 12 olduğunu belirten Altın, 1990 yılında 12 kilisenin
tescili yapılmış, sonraki dönemde ise vadi içinde bu yönde bir çalışma
yürütülmemiş dedi.
Ihlara Vadisinde yeniden tespit ve tescil çalışması başlattıklarını ifade
eden Altın, şunları kaydetti:
Kaynaklarda vadide 105 kayadan oyma kilise olduğu ifade ediliyor. Ama
nerede oldukları ile ilgili bilgi ve çalışma yok. Tescilli kültür varlığımız ise
12 kiliseydi. Vadide tespit ve tescil çalışması başlattık. Uzmanlarımız
tarafından 6 aylık bir çalışma sonucunda 23 yeni kilise ve 10 yeni mekanın
tespiti yapıldı. Vadideki tescilli kilise sayısı 35e yükseldi. Kiliseler dışında
1 manastır, 1 şapel, 1 dua odası, 1 hamam, 1 değirmen, 4 kaya oyma mekan ve 1
tünel tescil edildi. Ihlara Vadisindeki tescilli taşınmaz kültür varlığı sayımız
45e yükseldi.
-Turizme kazandırılacak-
Taşınmaz kültür varlıklarının gelecek nesillere ulaşması için çalışmaların
devam ettiğini vurgulayan Altın, Önce bunların rölöve, restorasyon projelerini
hazırlayacağız. Koruma ve güvenlik önlemlerini artırdıktan sonra turizme
kazandırma çalışmalarımızı Bakanlığımızın desteği ile gerçekleştireceğiz diye
konuştu.
Altın, 2012 yılında daha önce tescili yapılmış 12 kilisenin rölöve,
restorasyonu için Bakanlıkça bir çalışma başlatıldığını, bu çalışma bittiğinde
güvenliklerinin sağlanarak, koruma altına alınacağını söyledi.
Vadiye her yıl ortalama 200 binin üzerinde yerli ve yabancı turistin
geldiğini belirten Altın, dünyada bir benzeri bulunmayan bu doğal güzellikler ve
tarihi mekanların tanıtılarak turizmden alınan payın artırılmasının mümkün
olduğunu sözlerine ekledi.
Muhabir: Ersin Altınsoy / Öner Taş
Yayıncı: Metin Bolat