TRABZON (A.A) - Tuğba Yardımcı Mısır - Karadeniz Teknik
Üniversitesi (KTÜ) Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesinde balıklarda sık görülen
hastalıklarla mücadele etmek ve yetiştiricilikte antibiyotik kullanımının önüne
geçmek amacıyla dünyada ilk kez hastalığa yol açan bakterinin iki geni
çıkarılarak aşı üretildi.
KTÜ Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği
Deniz Ekolojisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlhan Altınok, AA
muhabirine yaptığı açıklamada, proje danışmanlığını Mississippi State
Üniversitesinde görevli Doç. Dr. Attilla Karşının yaptığı, orijinal adı aroA
ve aroC Mutant Yersinia Ruckeri ve Vibrio Anguillarumun Canlı Aşı Olarak
Kullanılması projesinin, KTÜ Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi, Recep Tayyip
Erdoğan Üniversitesi ve Trabzon Merkez Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü
ortaklığında yürütüldüğünü söyledi.
TÜBİTAKın desteklediği projeyle balıklarda sık görülen bakteriyel
hastalıklarla mücadele için aşı geliştirmenin amaçlandığını belirten proje lideri
Prof. Dr. Altınok, Türkiyede tatlı su ve deniz balıkları yetiştiriciliğinde en
çok balık kaybına yersinioz (kızılağız) ve vibriosiz hastalığı neden olmaktadır.
Yaptığımız çalışmayla bu hastalıklara yol açan bakterilerin geniyle oynadık.
Bakteriden aroA ve aroC genlerini çıkartarak, bakterilerin çoğalma yeteneğini
kaybettik dedi.
Prof. Dr. Altınok, iki geniyle oynanan bakterinin balığa verilmesiyle
balığın hastalıklara karşı bağışıklık sistemi geliştirdiğini ifade ederek,
Böylece balıklar hastalanmıyor. aroA ve aroC genleri üzerinde tek tek çalışma
denendi ama ikisi ilk defa bir arada bizim tarafımızdan gerçekleştirildi. Bu da
aşının güvenilirliğini ve etkinliğini artırdı. Bunu da dünyada başarıyla ilk kez
biz yaptık diye konuştu.
-Aşılar yüzde 95in üzerinde koruma sağlıyor-
Gelinen noktada mutant aşıları elde ettiklerini vurgulayan Altınok, şöyle
devam etti:
Aşılarımız deneme aşamasında. Elde ettiğimiz ilk verilere göre aşılar
yüzde 95in üzerinde koruma sağlıyor. Projeyi hazırlamadaki asıl amacımız, balık
yetiştiriciliğinde antibiyotik kullanımının önüne geçmek. Araştırmalar
çerçevesinde yaygın olarak kullanılan antibiyotiklere karşı bakterilerin yüzde
90ından fazlasının dirençli olduğunu görüyoruz. Çıkış noktamız bu oldu.
Antibiyotik kullanımını azaltmak için kullanımı kolay canlı aşı geliştirdik.
Prof. Dr. Altınok, hazırlanan aşının iki hastalıkla mücadelede etkili
olduğunu anlatarak, şunları kaydetti:
İlerleyen zamanda karma aşı yapıp, yaygın bakteriyel hastalıklara karşı
koruma sağlamayı amaçlıyoruz. Bunu yaptığımız zaman balık çiftliklerinde
antibiyotik kullanımı minimuma inecek, hatta kullanılmayacak da diyebiliriz.
Kullanılmadığı zaman hem ekonomik olarak antibiyotiğe harcanan paralar
kısıtlanmış olacak hem de antibiyotiklerce çevrenin kirletilmesi ve antibiyotiğe
dirençli bakterilerin çoğalması engellenecek. Antibiyotik kalıntısı olan balık
tüketildiğinde insanlar da antibiyotiğe maruz kalıyor. Böylece bunun da önüne
geçilmiş olunacak. Antibiyotikler ucuz değil. Görüştüğüm bir çiftlik sahibi
antibiyotik için yılık 100 bin liranın üzerinde harcama yaptığını söyledi. Bu
ciddi bir külfet.
Canlı aşının balıkların yemine katılarak kolay tekilde kullanılabileceğini
belirten Altınok, Balıklar yerken aşılanıyor. Balık sabah, akşam olmak üzere
günde iki kez yemlenerek aşılanabiliyor. Oldukça basit bu işlemle balıkların
bağışıklık sistemi geliştiriliyor dedi.
Prof. Dr. İlhan Altınok, 2013 yılının sonuna doğru çalışmaların
sonlandırılmasını planladıklarını ifade ederek, ardından patent başvurusunda
bulunacaklarını kaydetti.
Yayıncı: Murat Kaban