KÜTAHYA (A.A) - Selma Kocabaş - Kütahyanın Tavşanlı ilçesinde
yaşayan ve tarlalarına ektikleri nohutları işleyip leblebiye dönüştüren çift,
fabrika gibi çalışarak yılda yaklaşık 50 ton leblebi üretiyor.
Halil Eroğul, AA muhabirine, evi ve iş yerinin bulunduğu Çukurköy
Mahallesinin, önceki yıllarda Türkiyenin en önemli leblebi üretim merkezi
olduğunu söyledi.
Eskiden mahallede her evin zemin katında güre diye tanımladıkları bir
leblebi imalathanesi bulunduğunu, ancak zamanla sayısının iyice azaldığını ve
fabrikalaşmaya yönelindiğini belirten Eroğul, buna rağmen 1980 yılından bu yana
eşi Nazife Eroğul ile hem nohut hem de leblebi ürettiklerini bildirdi.
Eroğul, ilkbahar mevsiminde tarlalarına ektikleri nohut bitkisini, ağustos
ve eylül aylarında hasat ettiklerini belirterek, Tarlalarımızda ürettiğimiz
nohutları harman makinesiyle sap ve kabuklarından ayırarak depoluyoruz. Daha
sonra bu ürünleri bir yıl süresince işleyip leblebi haline dönüştürerek
pazarlıyoruz. Yılda yaklaşık 50 ton leblebi üretiyoruz dedi.
Tavşanlıda bu yıl nohut rekoltesinin düşük olduğunu dile getiren Eroğul, bu
durumun, geçen kış mevsiminin uzun sürmesi ve kar yağışını fazla olmasından
kaynaklandığını tahmin ettiklerini anlattı.
Nazife Eroğul da nohutların işlenmeden önce bir ay dinlendirildiği bilgisini
vererek, Tohumun tarlaya ekilmesinden nohudun leblebiye dönüştürülmesine kadar
bütün aşamalarını yaparım diye konuştu.
Leblebi üretimini atalarından öğrendiğini kaydeden Eroğul, eskiden el işi
olan aşamaların şimdi makinelerle yapıldığını sözlerine ekledi.
-Leblebinin üretim aşamaları-
Bazı tarihi kaynaklarda yer verilen bilgilere göre, nohudun işlenmesiyle
elde edilen kuruyemiş türü olan leblebi, ilk kez Şeyh Murat Gazi tarafından
1370li yıllarda bulundu. Nohudun ısıtılıp bekletilmesini keşfeden Şeyh Murat
Gazinin bulduğu leblebi üretimi, kısa sürede Anadoluya yayıldı.
Kabri İstanbulda bulunan ve Leblebicilerin Piri diye anılan Şeyh Murat
Gazinin icat ettiği leblebinin üretimini, onun vefatından yaklaşık 180 yıl sonra
bir Arnavut ustadan öğrenen Tavşanlılı ustalar, bu kuruyemişi Tavşanlıda
üretmeye başladı. 19uncu yüzyılda Tavşanlıda yaygınlaşan leblebi üretimi,
Cumhuriyet döneminde de ustalarının sayısı artarak devam etti.
Leblebi, nohudun günler süren uğraş sonucu terbiyesiyle özel fırınlarda
kavrulmasıyla elde ediliyor. Bu işlem sırasında nohut 3 ayrı günde 3 kez
tavlama diye bilinen ısıtılma işlemine tabi tutuluyor. 3üncü tavlamadan
sonra bir alana serilerek dinlenmeye bırakılan nohut, bu aşamaya gelinceye kadar
bir ay bekletiliyor.
Leblebi yapılacağı günden bir gün önce akşam nohutlar ıslatılarak kabarması
sağlanıyor. Ertesi gün nohutlar önce tavada ısıtılıyor, daha sonra mafrak
denilen ahşap aletle hafifçe bastırılarak kabukları çıkarılıyor. Bu işlem
sırasında nohutların bir kısmı ikiye bölünüyor. İkiye ayrılanlar elekle
bütünlerden ayrılıyor. Bölünenlere kırık leblebi denilerek, bundan leblebi
unu yapmak için yararlanılıyor.
Bütün olan leblebiler çeşitli şekillerde satışa sunuluyor. Bir kez daha
kavrulma işlemine tabi tutulmaları sonrası sarı üstüne siyah benekli görünüm
kazanıyor. Buna çifte kavrulmuş leblebi deniliyor.
Tavşanlıda leblebinin 40a yakın çeşidi imal ediliyor.
Yayıncı: Mürsel Çetin