ERZURUM (A.A) - Ayşe Yıldız - Bir grup bilim adamı tarafından,
model balıklar üzerinde yapılan bilimsel çalışmada tespit edilen sonuçların,
koroner kalp hastalıklarından korunmada ve bu hastalıkların tedavisinde umut vaat
ettiği bildirildi.
Atatürk Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Abdülkadir
Bayır, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1999 yılından buyana balıklarda yağ
asidi metabolizması üzerine çalışma yaptığını belirterek, yağ asidi bağlayıcı
protein genlerinin yağ asidi metabolizmasında önemli görevler üstlendiğini
söyledi.
Bu genlerin insanların gelişiminde ve hastalıklarında rol oynadığını ifade
eden Bayır, Yaptığım araştırmalarda teleost (gerçek kemikli) balıklarda normal
embriyogenesis, büyüme ve üremeyi kontrol eden pek çok genin memelilerdekine
benzer veya aynı olduğunu belirledim diye konuştu.
Dolayısıyla kendi balık yağ asidi metabolizmasındaki tecrübeleriyle Kanada
Dalhousie Üniversitesindeki çalışma ekibinin model balıklar ve moleküler
biyoloji alanındaki tecrübelerini birleştirmek için ortak bir çalışma
yaptıklarını anlatan Bayır, Böylece yağ asidi bağlayıcı protein genlerinin
karakterize edilmesiyle bu genlerin hastalıklardaki (özellikle koroner kalp
hastalıkları) rolünün anlaşılması ve bu hastalıkların tedavisi için yapılacak
çalışmalara yardımcı olunması için 7 kişilik bir ekiple çalışma yaptık dedi.
-2030 yılında 25 milyon insan kalp hastalığından ölecek-
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 2008 yılında 17,3 milyon kişinin kalp
hastalıkları nedeniyle öldüğüne de değinen Bayır, bu rakamın dünyada meydana
gelen toplam ölümlerin yüzde 30unu oluşturduğunu ifade etti.
Doç. Dr. Bayır, 2030 yılında ise 25 milyon kişinin kardiyovasküler
hastalıklar nedeniyle öleceğinin tahmin edildiğini dile getirdi.
Kardiyovasküler hastalıkların önlenmesi ve tedavisine katkı sağlamak için
Kanadada bir çalışma yaptıklarını anlatan Bayır, şunları kaydetti:
Bu araştırmanın Kanadada yürüttüğümüz ilk basamağında, insanların
gelişiminde ve hastalıklarında rol oynadığı düşünülen ancak görevleri henüz kesin
olarak bilinmeyen yağ asidi bağlayıcı protein genlerini 3 yeni model balıkta
karakterize ettik. Tüm dokulardaki miktarları belirleyerek, elde edilen
sonuçları, zebra balığı ve insan genleriyle mukayese ederek, benzerlikleri ve
farklılıkları araştırdık.
-4 tanesinin nükleotid dizilimini ilk kez belirledik-
Çalışmanın ikinci basamağının ise tıp ve eczacılık fakülteleriyle ortak
olarak Türkiyede ve Avrupanın çeşitli ülkelerinde yürütülmesinin planlandığını
vurgulayan Bayır, İkinci aşamada ilk hedef bu genlerin görevlerini tam olarak
ortaya koymaktır. Ardından farklı diyetler, stres koşulları ve ilaçlar gibi
faktörlerin söz konusu genleri nesiller boyunca ne düzeyde etkilediği belirlenip,
insanlarda koroner kalp hastalıklarının tedavisi için yapılacak çalışmalara
yardımcı olunacaktır diye konuştu.
TUBİTAK ile Kanada Ulusal Araştırma Konseyi (NRCC) tarafından desteklenen
çalışmanın ilk basamağının Temmuz 2012 tarihinde başladığını ve Temmuz 2013
tarihinde sonuçlanacağını vurgulayan Bayır, şöyle devam etti:
4 model balık üzerine bilimsel araştırma yaptık. Yaklaşık 7 aylık sürede
12 farklı gen tespit ettik. Bu genlerin nükleotid dağılımı insanlarınkiyle yüzde
90-95 oranında benzerlik gösteriyor. Hatta kromozomlar üzerindeki dağılımların
insanlardakiyle neredeyse aynı olduğunu belirledik. Bu genlerden 4 tanesinin
nükleotid dizilimini ilk kez tespit ettik. Yani model balıklarda bu genler
üzerinde yapılacak çalışmalar ve bu çalışmalardan elde edilecek sonuçlar,
insanlarda da bize rahatlıkla fikir verecektir. Dolayısıyla elde edilen veriler
koroner kalp hastalıklarından korunmada ve tedavisinde bize umut vermektedir.
Yayıncı: Zekeriya Kaya