İZMİR (A.A) - Tolga Albay - Türkiyede ilk kez İzmirde uygulanan bir sistemle depoda tutulan tarım ürünü için üretilen elektronik senetler birer yatırım aracı olarak kullanılabilecek. Altın, döviz ve hisse senedi gibi işlem görecek senetler, yatırım fonlarına dayanak oluşturacak, kredi çekerken teminat olarak gösterilebilecek.
     İzmir Ticaret Borsası önderliğinde, Gaziantep, Şanlıurfa, Balıkesir başta olmak üzere 11 borsa ve odanın bir araya gelerek oluşturduğu Ege Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk AŞ (ELİDAŞ), Türkiyenin pamuk ürünündeki ilk lisanslı deposunu Selçuk ilçesinde açtı.
     Gümrük ve Ticaret Bakanlığından alınan lisansla faaliyete başlayan 15 bin ton kapasiteli depo, çırçır fabrikalarının getirdiği pamukları laboratuvar analizleri sonrası sınıfı ve kalitesini belirleyerek kabul ediyor. Depoda tutulan pamuklar için üretilen elektronik ürün senetleri Merkez Kayıt Kuruluşu tarafından piyasalaştırılıyor. Senetler, İzmir Ticaret Borsası Elektronik Platformunda (İZBEP) alınıp satılabiliyor.
     Geleneksel yapıda üretici, tarladan topladığı pamuğu çırçır fabrikalarına veriyor, ya ürünün parasını alıyor ya da fabrikanın deposunda bekletiyordu. Bu süreçte fiyat değişikliklerine ve spekülatif hareketlere karşı korumasız kalan üretici, paraya ihtiyaç duyması nedeniyle ürününü fiyatın düşük olduğu hasat döneminde elden çıkarmak durumunda kalıyordu.
     Yeni sistemle üretici, depodaki ürünü karşılığı çıkarılan elektronik ürün senedini teminat olarak göstererek bankadan uygun faizli kredi çekebilecek, İZBEPte oluşan fiyatı uygun gördüğü zaman senetlerini elden çıkarabilecek. Depodaki ürünler hasat sezonu sonunda senet sahibi tarafından teslim alınacak. Ürünler depoda en fazla bir hasat dönemi kadar tutulabilecek, tekrar analize sokularak yeni bir senet hazırlanması kaydıyla en fazla bir sezon daha uzatma alınabilecek.
     Çırçır fabrikası ve sanayiciyi depolama külfetinden kurtaracak sistem, yatırımcılara da yeni bir enstrüman kazandıracak. Ürün senetleri, hisse senedi, altın, döviz gibi yatırım aracı olarak değerlendirilebilecek. İZBEPte gerçekleşen işlemler sonucu oluşan fiyat, bankalardaki tarım fonlarına dayanak olabilecek. İsteyen tüm yatırımcılar borsa ajanları aracılığıyla İZBEP platformunda alım satım yapabilecek.
     Sistemle ilgili AA muhabirine açıklamalarda bulunan İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve ELİDAŞ Başkanı Barış Kocagöz, tarımsal ürün ticaretinde devrimsel değişiklikler getirilen lisanslı depo sistemiyle Türkiyenin artık tarım ürünlerinin, üretimin yanında ticarette pay sahibi olmaya başlayacağına dikkati çekti.
     Bu sistemin kurulmasında çok geç kalındığını, tarım ürünlerinin yıllardır spot piyasalarda satılmaması nedeniyle fiyat oluşumunda sıkıntılar yaşandığını, üreticinin düşük fiyatlardan şikayet ettiğini anlatan Kocagöz, pamukta hasat sezonunun başlayacağı ekim ayından itibaren yeni sistemin getirilerinin daha net izlenebileceğini ifade etti.
    
     -Bankalar hazırlık yapıyor-
    
     Kocagöz, bankaların elektronik ürün senetlerini dayanak gösteren yatırım fonları ve kredi programları başlatmak için çalışma yaptığını bildirerek, şunları söyledi:
     Türkiyede birçok kişi, fiyat dalgalanmalarının olduğu tarım ürünlerine yatırım yapamamaktan şikayetçiydi. Pamuk çok ucuzsa artık herkesin bu ürüne yatırım yapma imkanı var. Yatırımcının istekli olacağını düşünüyorum. Sistem sayesinde pamuktaki işlem hacmi 4-5 kat artacak. Malın daha fazla alıcı ve satıcının elinde dönmesi, derinlik ve şeffaflığı getirecek. Türk tarımı için çok kullanılacak ve büyük ihtimalle devrim olarak anılacak bir piyasayı kurmaya çalışıyoruz.
     Tarım ürünlerinde spekülasyonların altın, döviz, hisse senedi gibi enstrümanlardan çok farklı olduğunu, hava koşullarına göre bile dalgalanmalar yaşanabileceğini vurgulayan Kocagöz, şöyle devam etti:
     Örneğin hasat zamanı yağan yağmur fiyatları yükseltiyor. Tarım ürününde fiyat dalgalanır ama hiçbir zaman sıfır olmaz. Riski daha az bir yatırım aracı olacak. Sisteme üretici, çırçırcı ve sanayicinin yanında yatırımcı ilgisinin de çok yüksek olacağını tahmin ediyoruz. Anadolu insanı aslında yıllardır tarım ürünlerini bir yatırım aracı olarak kullanırdı. İmkanı olanlar, depolarında tarım ürünleri saklardı ama tüm depolama riski onların üzerindeydi. Bu sistemle farklı meslek gruplarından insanların tarım ürününe yatırım yapmasının önü açıldı.
     Kocagöz, sistemin sadece Türkiye değil çevre coğrafyasından da yatırımcı ve üreticileri beklediğini, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının hedefleri doğrultusunda bölgesel merkez olma idealinin gündemde olduğunu sözlerine ekledi.
    
     Yayıncı: Hızır Hacısalihoğlu