BURDUR (A.A) - Gökmen Yüce - Nefesli çalgılar grubundan bir Türk
Halk Müziği çalgısı olan sipsi, boyutları ve iç hacmi değiştirilerek dünya
sazlarıyla birlikte çalınabilir hale getirildi.
Burdurda yaşayan ve cep telefonu dükkanının üst katını atölyeye
dönüştürerek sipsi imalatı yapan Hüseyin Demir, AA muhabirine yaptığı açıklamada,
ilkokul 3. sınıfta müzikle tanıştığını ve yaklaşık 43 yıldır müzik sektörünün
içinde olduğunu anlattı.
Atölyesinde ürettiği sipsileri bugüne kadar Japonya, Almanya ve İsveç gibi
ülkelere ihraç ettiğini belirten Demir, İsveçteki bir mağazanın zaman zaman 300
adet sipsi siparişi verdiğini bildirdi.
Sipsinin Teke yöresinde çalındığını, sesinin şiddetli, boyunun ise 8.5
santim ile 20 santim arasında değiştiğini ifade eden Demir, Sipsi bir renk
sazıdır. 5 tane üstünde, bir tanede altta olmak üzere 6 ses perdesi bulunur.
Gövde ve ağızlık olmak üzere iki parçadan oluşur. Su kamışından yapılır. Kamışın
cinsi çok önemlidir. Fethiye bölgesi ile Antalyanın Gazipaşa ve Manavgat
bölgesindeki kamışlardan kaliteli sipsiler elde edilir dedi.
-Yerelden uluslararası alana-
Demir, ustalarının sipsideki ses aralığını nefes ve dudaklarıyla tiril
yaparak, dişleri ve dudaklarıyla da nefes şiddetini artırarak ya da azaltarak
sesteki değişiklikleri sağlayabildiklerini kaydetti.
Bunu başarabilmek için ustaların iyi yetişmiş olması gerektiğini vurgulayan
Demir, Dirmil bölgesinde çok duygulu sipsi çalan ustaların bulunduğunu belirtti.
Sipsiyi yerellikten ulusal ve uluslararası alana taşımak için
çalıştıklarını, bu kapsamdaki çalışmalarını aralıksız sürdürdüğünü anlatan Demir,
şöyle konuştu:
Çalışmalarımı TRTnin sipsi ve kaval sanatçısı Ferhat Erdem ile
sürdürüyoruz. Sipsinin boyutlarını ve iç hacmini değiştirerek dünya sazlarıyla
birlikte çalınabilir hale getirdik. Önceden 20-22 santime kadar sipsi vardı. Biz
bu boyutları 30 santime kadar çıkardık. Sipsi yerelden uluslararası bir boyuta
geçtiği için seviniyoruz. Amacımız bu yörede sıkışmış olan sazımızın dünya
sazlarıyla birlikte çalınması. Bunu başarabilirsek sazımızın öksüzlüğünü
kurtarmış olacağız.
Demir, 1986da İngilterede düzenlenen Llangollen Festivali ile 2011 yılında
Bulgaristan düzenlenen Dünya Halk Müziği ve Halk Sazları yarışmalarında altın
madalya aldığını sözlerine ekledi.
-Sipsi-
Nefesli çalgılar grubundan bir Türk Halk Müziği çalgısı olan Sipsi, kabak
kemane gibi, Teke yöresi gurbet havası açışlarında sık duyulur. Başta Burdur
olmak üzere, Fethiyeden kuzeye doğru Denizliye kadarki bölge içerisinde sıkça
kullanılan yöresel bir müzik aletidir.
Tek parça veya iki ayrı parça olabilen sipsilerde iki parçalıları daha
yaygın ve kullanışlıdır. Sesin çıkmasını sağlayan ağızlık kısmına cukcuk,
gövde kısmına da gödlek denilmektedir. Çam dallarının filizlerinden, söğüt
dallarından, içi boş ot ve çavdarlardan ve kartalın kanat kemiğinden yapılan
sipsilere de rastlanmaktadır.
Üstte 5, altta 1 olmak üzere toplam 6 deliklidir. Delikler yörede yaygın
olan ezgileri çalacak şekilde Hüseyni dizisine göre açılmıştır ve ses alanı
sınırlı olduğundan diğer dizilerin çoğunun çalınması mümkün değildir. Ses alanı
yaklaşık 1 oktavdır ve diğer nefesli çalgılarda olduğu gibi sipside de akort
yapılamadığından değişik boyda sipsiler kullanılır.
Daha çok bir eşlik çalgısıdır ve gurbet havaları, zeybekler, Teke havaları
gibi ezgileri çalarken cura, bağlama, üç telli, kabak kemane gibi çalgılarla
güzel bir uyum oluşturur.
Yayıncı: Tuncer Çetinkaya