Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy Perşembe günü Brüksel'de Avrupa Birliği (AB) liderleriyle görüştükten sonra yaptığı açıklamada, Ukrayna'nın bu yılın sonundan itibaren Rus gazının ülke topraklarından geçişine izin vermeyeceğini duyurdu.

Euronews'te yer alan habere göre Zelenskiy, Rus gazının Avrupa'ya "Azerbaycan gazı" kisvesi altında satılması riskinden kaçınmak için yasağın "Rusya'dan gelen" her türlü gaz akışı için geçerli olacağını da sözlerine ekledi.

Zelenskiy gazetecilere verdiği demeçte, "Rus gazının transitini uzatmayacağız," dedi.

"Kanımız üzerinden milyarlar kazanmalarına izin vermeyeceğiz. Ve dünyada Rusya'dan ucuza bir şeyler alabilen her ülke ister bir ay ister bir yıl içinde olsun, eninde sonunda Rusya'ya bağımlı hale gelecektir. Onların politikası bu."

Bu açıklama, Rusya'nın boru hattı gazına büyük ölçüde bağımlı olan ve denize kıyısı olmayan Slovakya'nın başbakanı Robert Fico'nun hoşuna gitmeyecek gibi görünüyor.

Slovakya iç talebinin büyük bir kısmını, Rus tekel Gazprom'dan her yıl üç milyar metreküp gaz ithal ederek karşılıyor.

Ukrayna ile Gazprom arasında imzalanan ve Kiev'in sürekli gelir elde ettiği önemli bir transit anlaşması bu yılın sonunda sona erecek. Brüksel merkezli önde gelen ekonomi düşünce kuruluş Bruegel'e göre bu anlaşma, Rusya'nın AB'ye yaptığı boru hattı gaz ihracatının yarısını oluşturuyor.

Tam ölçekli işgalin başlamasından bu yana Rusya'nın bloğa boru hattı gaz ihracatı düşmüş olsa da, tedarikin bir kısmı yaptırımlardan kurtulmuş olarak hız kesmeden ilerlemeye devam ediyor.

Transit geçişin sona ereceği tarih hızla yaklaşırken Slovakya, ülkenin enerji akışının kesintiye uğramaması için diplomatik çabalarını arttırdı.

Bratislava alternatif olarak, Kafkasya'da küçük bir ülke olan ve kendisini Avrupa için Rus gazının yerine geçebilecek uygun fiyatlı bir seçenek olarak konumlandıran Azerbaycan'a başvurabilir. Azerbaycan'la yapılan anlaşmalar, ülkenin kötü insan hakları sicili nedeniyle tartışmalı.

Bruegel'e göre, bu plan çerçevesinde Rusya Ukrayna'ya "Azeri gazı" etiketiyle gaz tedarik edecek, Azerbaycan ise aynı altyapıyı kullanarak Rusya'dan "Rus gazı" etiketiyle gaz satın alacak.

"Basit bir ifadeyle, gaz akışında herhangi bir değişiklik olmayacak: Bruegel, ekim ayında yaptığı bir çalışmada, AB'li tüccarların Azerbaycan'dan, Azerbaycan'ın da Rusya'dan gaz alacağını belirtmişti.

Ancak perşembe günü Zelenskiy, Kremlin'in hala para kazanacağını ve sonuç olarak maliyetli ve acımasız işgalini finanse etmek için önemli bir gelir kaynağını elinde tutacağını savunarak böyle aldatıcı bir operasyona müsamaha göstermeyeceğini açıkça belirtti. Azerbaycan'dan ismen bahsetmedi ama soruyu soran Financial Times muhabiri bahsetti.

"Başka bir ülkenin Rusya'dan gaz aldığı ve daha sonra bunu transit olarak kullandığı bir oyun oynamak istemiyoruz. Bu, bu savaştan kar etmeye devam etmek ve Rusya'ya para göndermekle aynı şeydir," dedi Zelenskiy cevabında.

Ukraynalı lider yasağa bir istisna önerdi: Avrupalı alıcının savaş sona erene kadar Rusya'ya ödeme yapmamayı kabul etmesi halinde Ukrayna, Rus gazının geçişine izin verebilir. Ancak bunu yapmak büyük olasılıkla sözleşmenin ihlali ve Gazprom'un gaz akışını durdurmasıyla sonuçlanacaktır.

"Bunu düşüneceğiz," dedi. "Ancak Rusya'ya savaşa harcanmak üzere ek milyarlar kazanma şansı vermeyeceğiz."

Slovakya'nın ana gaz alıcısı SPP, Doğu'daki tedarikin kesilmesinin 150 milyon euro daha yüksek ücrete mal olacağı uyarısında bulundu. Zelenskiy'ye göre, Ukrayna da Rus gazının transit geçişinin sona ermesiyle para kaybedecek. (Bruegel bu rakamın GSYH'nin yüzde 0,5'i olduğunu belirtiyor).

Zelenskiy, "Dürüst olmak gerekirse savaş sırasında paradan bahsetmek biraz utanç verici çünkü insan kaybediyoruz," dedi.

Bu haberin Kiev ve Bratislava arasındaki ilişkileri daha da bozması bekleniyor.

Zelenskiy ve Fico'nun ilişkileri, Slovak popülistin geçen yıl ekim ayında iktidara gelmesinden bu yana gergin. Fico giderek Macaristan Başbakanı Viktor Orban ile aynı çizgiye gelerek, Ukrayna'ya askeri destek konusunda son derece şüpheci bir tutum benimsedi.

Fico, Brüksel'deki zirveden bir gün önce, "Ukrayna NATO'ya davet edilmeyecek. Topraklarının üçte birini kaybedecek. Orada yabancı askeri güçler olacak," açıklamasında bulundu.

Slovakya, Ukrayna ile Gazprom arasındaki transit anlaşması sona ermeden önce bir çözüm bulmak için hem Ukrayna hükümeti hem de Rus gazının tamamen kesilmesini savunan Avrupa Komisyonu ile temas halinde.

Fico geçen hafta yaptığı açıklamada, "2025 yılında gaz tedariki konusunda uluslararası düzeyde çok yoğun görüşmeler yürütüyoruz," dedi. "Ukrayna tarafının siyasi açıklamaları, Doğu'dan Batı'ya sevkiyatın askıya alınması yönündeki baskılar, reddettiğimiz transit vergileri de dahil olmak üzere çok daha pahalı gaz sevkiyatı önerileri gibi pek çok engel var. Jeopolitik nedenlerden ötürü gaza gereğinden fazla para ödemek için hiçbir neden görmüyoruz."

Rus gazının Ukrayna üzerinden transit geçişinin durması, farklı bir ölçüde de olsa Avusturya ve Macaristan'ı da etkileyebilir. Bu ayın başlarında Avusturya'nın OMV şirketi, Rusya'nın doğalgazı kesmesinin ardından Gazprom'la olan uzun vadeli sözleşmesini feshetmiş ve bu olay Şansölye Karl Nehammer tarafından "şantaj" olarak nitelendirilmişti.